Un bo autor para o verán, David Baldacci

Hoxe en lugar de falar dunha novela concreta vou comentar algunhas cousas sobre un autor ao que leo de vez en cando e que me gusta bastante. É un novelista bastante coñecido por aquí pero que no seu país de orixe, Estados Unidos, é un deses que sempre teñen as súas novelas entre las máis vendidas e bastante esperadas. Un fabricante de best sellers, algo que tampouco me parece mal, sobre todo cando as súas historias son entretidas e manteñen a atención do lector. Hai autores que sempre, ou case sempre, garanten que coller unha das súas novelas é un seguro de que vas pasar un no rato, historias ideais para cando un está canso, non ten demasiadas ganas de romper a cabeza ou de ler cousas máis serias e profundas. Lecturas ideais para as tardes ou noites de verán, para deixar a cabeza libre e centrarse nunha trama interesante e que fai que manteñas a atención na historia que estás a ler. Hai momentos nons que non pido nada máis que iso e canto teño ganas de ler algo así acudo a el ou a outros que irei poñendo por aquí. Así que o autor de hoxe é David Baldacci, e ocorréuseme deixar estas liñas ao fío da publicación da súa última novela, “La esquina del diablo”, a última entrega da súa saga dedicada ao Camel Club.

Nado en 1960 en Richmond, Virginia, é un dos autores con maior éxito de ventas no seu país e cunha boa produción nas súas costas. É licenciado en Dereito pola Universidade de Virginia, que nunca deixarei de pensar que ten isto de ser avogado para ser novelista, que en canto un indaga un pouco nas súas vidas ve que unha gran maioría vén deste mundo. Como estudante escribía contos no seu tempo libre e publicou algúns. Dedicouse á avogacía durante nove anos, na zona de Washington DC. Tamén escribiu ao principio algúns relatos curtos e varios guións de cine, pero con moi pouca repercusión. En 1996 publica a súa primeira novela, “Poder absoluto”, coa que tivo un éxito moi importante. Debido a isto foi levada ao cine ao ano seguinte, protagonizada por Clint Eastwood e Gene Hackman. Nela contaba a historia dun presidente dos Estados Unidos que se ve inmerso no asasinato dunha muller coa que mantiña unha relación e un experto ladrón que é testemuña dos feitos. Tanto a novela como a película gozaron da aprobación do público, convertendo a Baldacci nun dos autores máis esperados. É embaixador da Sociedade Nacional de Esclerose Múltiple e participa en numerosas organizacións benéficas, ademais ten a súa propia fundación para o fomento da alfabetización. Vive en Virginia coa súa muller e dous fillos. As súas obras foron traducidas a máis de trinta idiomas e publicadas en máis de oitenta países. Ademais é autor de varios libros para adolescentes a varios guións de cine. Máis de cen millóns de libros vendidos no mundo non son unha mala tarxeta de presentación. Podedes botarlle un ollo á súa páxina web, www.davidbaldacci.com.

Eu coñecino primeiro polo cine e logo por unha das súas novelas que máis me gustou. O do cine ven de ter visto no seu momento “Poder absoluto” e ver unha historia interesante e ben montada, o que me levou logo a ler a novela. Despois chegou as miñas mans unha novela cunha historia que me chamou moito a atención e que foi a primeira deste autor que lin, titulábase “La ganadora” e aínda que ten uns cantos anos creo que é unha das súas historias máis recomendables. Foi a súa terceira novela, no medio quedou “Control Total” (1996), e que aparece en 1997. Nela Lu Ann é unha muller que leva unha vida miserable, traballa de camareira, vive nunha caravana e a súa parella está sempre bebida. O único que quere é darlle unha boa vida a súa filla. Un día aparece Jackson, un personaxe misterioso, intelixente e mastro do disfrace. Ofrécelle a Lu moito diñeiro, o que lle daría o premio gordo da lotería. Ela, agoniada pola súa vida e sospeitosa dun asasinato, acepta, aínda que non está demasiado convencida. Anos despois, convertida en millonaria, descubrirá que non é tan fácil como pensaba deixar atrás o pasado, e que ninguén da nada sen pedir algo a cambio. Unha novela da que gardo un bo recordo, igual volvo lela un día destes.

Case todas as súas historias móvense no ámbito do thriller, a novela de investigación e a ficción política, aderezadas sempre con máis ou menos escenas de acción trepidante, persecucións, disparos, pelexas, enfrontamentos... Unha das cousas que máis me gustan é que os seus personaxes son sempre moi interesantes, ben deseñados e presentados e con máis complicacións das que parece nun principio, non son nada simples nin planos. Quizais iso fai que sexa deses autores que teñen varias series de novelas cos mesmos personaxes en común, historias que continúan novela tras novela sen que, normalmente, decaia o interese para o lector, que sempre quererá saber máis. Ademais de que, algo que as veces non me gusta demasiado, son historias que rematan sempre deixando algo pendente, algo que fai que esteas esperando á seguinte novela para ver como se resolve. Nese sentido ten moito que ver coas novelas por entregas tan de moda hai xa moitos anos, unha forma máis de enganchar ao lector e facer que teña ganas de mercar a súa seguinte novela. Fóra das sagas, ademais das xa mencionadas, a maior parte seguen esta mesma liña, exceptuando novelas como “El tren de Navidad” ou “Buena suerte” (a historia de dous irmáns que tras a morte dos seu pai teñen que ir vivir de Nueva York a un pequeno pobo de Virginia para quedar coa súa bisavoa), que están lonxe dos temas habituais. Tamén unha das súas últimas novelas, “Un verano” (2011) sae da súa tónica habitual.

As súas novelas para adolescentes aparecen na colección “Freddy y las patatas fritas”, das que xa publicou dúas e unha terceira aparecerá en breve.

Como digo varias coleccións de novelas cos mesmos personaxes son as máis esperadas polos lectores. Eu teño lido bastantes das máis coñecidas e destacan tres por riba do resto, que son as que máis me gustan, aínda que unha moito máis que as outras dúas.

A máis recente está protagonizada polo misterioso Shaw e a periodista Katie James, a primeira “Toda la verdad” apareceu no 2008 e a segunda, “Líbranos del diablo” aínda non foi publicada aquí. Como dixen antes, novelas de ficción política case sempre relacionadas con grandes corporacións e misterios que implican a políticos, sempre co diñeiro e o poder como historia de fondo.

Temos logo ao ex-axente do Servicio Segredo Sean King e á axente Michelle Maxwell, dúas personalidades distintas que por cousas do destino veranse inmersos na desaparición dun importante político na primeira novela da serie, “Una fracción de segundo”, descubrindo mentres investigan un mundo de mentiras, intereses e misterios que farán que teñan que poñer en risco as súas vidas. Catro novelas máis forman a historia destes personaxes, “El juego de las horas”, “Una muerte sospechosa”, “La familia primero” e “El sexto hombre”, todas elas na mesma liña. Os dous protagonistas, coas súas distintas formas de actuar, de ser e de afrontar as cousas, forman unha parella interesante e entretida. Bastante recomendables.

De todos modos a miña serie favorita por varias razóns é a dedicada ao que el chama o Camel Club. Formado por catro homes un tanto especiais, que ven cousas raras en todas partes e reúnense para analizar noticias buscando sempre detrás delas algunhas manipulacións, intrigas e enganos. Cren que os políticos e sobre todo as axencias gobernamentais enganan ao público e eles sempre atopan os feitos ocultos detrás de todo iso. Cada un ten unhas características moi determinadas e todos teñen algo que os fai especiais. Na segunda entrega únese a eles unha muller, Annabelle Conroy, unha estafadora de alto nivel que lle da un toque engadido ás historias. O personaxe central é Oliver Stone (si, como o director de cine), un antigo axente de algo nivel dos servizos segredos que tras o asasinato da súa familia fai crer a todo o mundo que está morto e segue coa súa vida. O seu nome real é John Carr, pero poucos saben iso. Leva unha dobre vida, por un lado como un indixente que vive nunha tenda de campaña diante da Casa Branca protestando por calquera cousa e por outro lado é case o centro do Camel Club, o que leva as investigacións e realiza as accións máis arriscadas, avalado pola súa formación militar, a súa intelixencia e o seu coñecemento profundo de todo ese mundo. A primeira é “Camel Club” (2005), seguida por “Los coleccionistas”, “Frío como el acero”, “Justicia Divina” e a que aparece estes días, “La esquina del diablo”, ¿será a última...? Esta serie gústame tanto polos personaxes como polas tramas que desenvolve, que aínda seguindo sempre unha mesma liña teñen algunhas cousas que fan que no sexan nada repetitivas, cada unha ten algo que a fai distinta, algún elemento especial, algún personaxe que entra a formar parte do círculo ou algún antagonista que sabes que vai seguir aparecendo. Todas elas teñen os elementos centrais da novelística de Baldacci, intriga, enganos, acción, movemento..., todas elas conseguen que o lector entre na historia e queira saber que ven a continuación, que máis vai pasar e que vai ser de todos eses personaxes aos que vai coñecendo á perfección.

Creo que Baldacci é un deses profesionais da literatura de entretemento, á que leva a cotas altas e que case nunca decepciona. Claro que non estamos a falar de literatura con maiúsculas, pero é como ese concepto que mencionei algunha vez referido ás series, agora para os libros, literatura de palomitas (das de verdade, claro), ideal para pasar o rato, ler sen romper a cabeza demasiado e sempre interesante. Creo que é un bo autor e as súas novelas que rompen un pouco con esa liña parécenme moi decentes, ben escritas, cun estilo simple pero que convence. Thrillers de acción con bos personaxes, con tramas moi ben montadas e deseñadas e con algún compoñente crítico cara ao mundo da política e as axencias do Goberno, non creo que se poida pedir máis. Aí queda a recomendación, se non o coñecedes eu empezaría por “La ganadora”, para seguir logo coas aventuras de John Carr e o Camel Club.

"El puente invisible", Julie Orringer

Interesante e entretida a novela que vou comentar hoxe. Tiña o libro por casa desde hai tempo e chamoume bastante a atención cando a merquei. Era desas longas e cunha historia que tiña boa pinta, situada nun momento histórico moi usado na literatura e que, en xeral, soe dar bos resultados. Non coñecía á autora e agora sei, mentres preparaba este comentario, que é a súa primeira novela, creo que cun resultado moi aceptable. Aparece en varios sitios dentro do xénero “narrativa”, algo tan xenérico que é case como non dicir nada. Imos dicir que queda a medio camiño entre unha boa historia cunha serie de personaxes dentro dun marco histórico bastante ben reflectido e que funciona como un dos aspectos fundamentais dentro da trama. Non é unha novela de xénero histórico nun sentido máis ou menos estrito, pero si que usa un marco moi coñecido para desenvolver a historia dun grupo de personaxes conectados entre si. Ademais como dixen en máis dunha ocasión parece que isto da novela histórica queda so reservado par aquelas que transcorran antes do século XIX e sobre todo se o fan na Idade Media, algo que non me parece para nada correcto. Certo é que os protagonistas desta novela de hoxe son ficticios, aínda que lin por aí que están baseados na vida dos avós da autora, dato que non puiden confirmar completamente. Evidentemente si isto é certo aínda podemos falar máis de que está máis preto da novela histórica que a outros xéneros. A autora é Julie Orringer e a novela titúlase “El puente invisible”.

Julie Orringer é unha escritora nacida en Miami, Estados Unidos, en 1973. Graduouse en 1996 nun Taller de Escritura Creativa en Iowa, onde estivo despois ensinando a mesma materia becada durante dous anos, e graduada na Universidade de Cornell. Tamén estivo como becaria na prestixiosa Universidade de Stanford, onde tamén deu clases desde o 2001 ata o 2003. Os seus contos foron publicados en coñecidas revistas americanas e recibiron varios premios importantes; varios deles foron incluídos en antoloxías americanas do xénero. A súa primeira publicación foi unha colección de contos, “Cómo respirar bajo el agua”, composta de nove historias, moitas delas centradas en personaxes que perderon a alguén e como afrontar esa situación. Tivo unhas excelentes críticas e conseguiu varias mencións e premios con ela. No ano 2004 consegue unha subvención para financiar a investigación con vistas a escribir unha novela ambientada en Hungría e París e que transcorrera durante a Segunda Guerra Mundial. O resultado é a novela que comento hoxe, aparecida a principios do 2010 e que pronto foi traducida a varios idiomas. Así “El puente invisible” foi a súa primeira novela longa, recibida ben tanto pola crítica como polo público. Neste momento está a preparar un libro baseado nun personaxe histórico (ao que non coñecía), Varian Fry, un periodista americano que dirixiu unha rede de rescate na Francia ocupada durante a guerra e que permitiu a salvación de entre 2000 e 4000 xudeus e membros da resistencia.

Antes de falar do argumento dicir que non vou contar nada que non se poida saber lendo a contraportada ou os resumos que aparecen dela nas páxinas de venta de libros.

“El puente invisible” podemos dicir que ten dúas partes ben diferenciadas, aínda que ambas teñen en común aos mesmos protagonistas da historia. A primeira parte transcorre en París nos anos anteriores á Segunda Guerra Mundial, a segunda pasará a desenvolverse sobre todo en Hungría durante os anos da contenda. Andras Lévi é o protagonista central, ao que pouco a pouco iranse engadindo outros. A súa familia é xudía e orixinaria dun pequeno pobo de Hungría, Konyár, pero cando os coñecemos el e un dos seus irmáns viven en Budapest, como paso previo para ir estudar fóra do país. Os seus pais, Flóra e Béla, teñen un almacén de madeira e ademais de Andras teñen outros dous fillos. Tibor é o que está con el desde o principio, o seu irmán pequeno co que ten unha gran relación. O irmán maior vive no pobo cos seus pais, Mátyás. O soño de Andras é ser arquitecto e verá como pode ser un soño cumprido. Gracias a algunhas influencias tras traballar nun pequeno periódico consegue unha beca para ir estudar arquitectura a París e é nese momento previo á viaxe cando empeza a historia. O seu irmán Tibor tamén ten o seu propio soño, ir fóra de Hungría para estudar medicina, carreira que lle gustaría facer en Italia. Antes de marchar Andras recebe un encargo, unha familia acaudalada quere que lle leve unha caixa a un fillo que tamén teñen en París, József, ademais de levar unha carta para unha misteriosa muller. Andras chega a París tras unha longa e complicada viaxe e a súa chegada as cousas tampouco serán sinxelas. Case sen diñeiro, sen coñecer a ninguén, sen saber demasiado francés..., todo son problemas, pero é unha persoa que non se deixa levar por eles e que sempre atopará unha solución. A situación cos xudeus empeza a ser complicada incluso en París pero fai amistade con outros tres estudantes de primeiro curso que serán fundamentais para todo o que veña despois. Polaner, Ben Yakov e Rosen serán os seus grandes amigos en calquera circunstancia. Entre eles xurdirá unha amistade que vai axudalos a sobrepoñerse case a calquera cousa que lles poida pasar. Intrigado pola muller á que lle debe enviar a carta decide presentarse na dirección que figuraba no sobre. Alí coñecerá a Klara, unha muller algo maior que el e que ten unha filla, Elisabet. Non desvelo nada importante se conto que namorará dela perdidamente e terá que superar unha gran cantidade de problemas e obstáculos se quere que esa relación chegue a bo fin. Pero chega a guerra e o seu visado expira, así que terá que volver ao seu país natal, onde transcorrerá a segunda parte da historia. A guerra comezou e Hungría é aliada dos alemáns. Andras e o resto dos personaxes agora estarán dentro desa outra realidade tan lonxe da que coñecemos ao principio. Agora virán os problemas, as discriminacións, os batallóns de traballo, as malas condicións de vida, a fame, o medo e moita máis cousas que teredes que ler se queredes coñecer a vida destes personaxes e algúns máis que irán aparecendo a medida que avanza o argumento.

A historia pareceume realmente boa, aínda estando preto doutras que transcorren na mesma época esta engade algunhas cousas descoñecidas para min. Sobre todo porque se desenvolve en Hungría, un país que durante a guerra estivo aliada con Alemaña, o que fai que as cousas foran parecidas pero distintas nalgúns sentidos. Toda a historia dos pelotóns de traballo é moi interesante e está moi ben contada, a vida dos xudeus nun país que ao principio non seguía ao pé da letra as instrucións dos alemáns, os contrastes entre algúns militares máis de acordo coas ideas nazis e outros que non o eran tanto... A verdade é que ten momentos realmente bos e da paso danos información sobre ese momento histórico que non deixa de sorprenderme polo bárbaro e brutal. Vainos dar outro punto de vista, outra forma de ver a mesma historia que coñecemos cando pasamos de Francia a Hungría.

Ademais a historia está moi ben contada. Incluso o estilo cambia lixeiramente entre ambos momentos. A primeira parte, aínda tendo momentos fortes ou tristes, é máis suave, máis fluída e cunha linguaxe máis coidada. Cando pasamos a Hungría chega o horror e con el cambia a forma de contar, facéndose máis directa, máis brutal. Aínda así a autora usa as palabras xustas e necesarias para que o lector poida imaxinar todo perfectamente, quedando no límite xusto entre axitar os sentimentos do lector e traspasar a liña cara a unha violencia ou brutalidade máis gratuíta. Gustoume moito a forma en que está escrita.

Ademais da historia, que me gustou moito, un apartado especial para os personaxes. Todos están perfectamente retratados e tratados, desde o primeiro ao último todos teñen o seu momento importante. Incluso algúns que poderían parecer máis secundarios, como por exemplo os pais de Andras, irán aparecendo nalgúns momentos puntuais para aportar algo a trama. O protagonista central está moi ben montado, así como Klara; pero o mellor é que todos os demais tamén. Non hai un so que non teña o seu momento importante, que a súa intervención na historia non sexa fundamental para a mesma. Ademais diso varios dos importantes van sufrir cambios e evolucionarán nas súas forma de pensar ou de comportarse; outro dato máis para engadir méritos á autora. Todos aparecen ante o lector como persoas reais, máis que meros personaxes de novela. Coñeceremos case todo deles, que tamén é importante, pero están deseñados de tal maneira que podemos pensar que calquera deles puido existir e pasar case o mesmo que lemos páxina tras páxina. Esta é outra das cousas que máis me atraeron da historia. Noutros casos de historias deste tipo asistimos a unha continuación de desgracias dos protagonistas, tanto que as veces chega un momento en que case non nos cremos nada, en que pensamos que o autor está a pasarse un pouco. Neste caso son máis os momentos tristes e desgraciados que os doutro tipo, pero en ningún momento tiven esa sensación de pasarse da raia, de ir demasiado lonxe no que lle pasa aos personaxes. Toda a historia ten un aire de verosimilitude, de credibilidade que fai que un entre aínda máis nas vidas de todos eles.

Amor, tristeza, drama, felicidade, acción, guerra, estudos..., unha gran cantidade de compoñentes dentro dunha historia que me enganchou desde o principio. Quizais non desde as primeiras páxinas nas que aínda non sabía demasiado ben por onde ía, pero pronto cambiou e custábame deixala. Tanto que as cento cincuenta últimas páxinas tiven que lelas dun tirón, tiña que saber como remataba e non podía deixala. Tiña que chegar ao final da historia, saber que pasaba con todos eles nunhas últimas páxinas que son realmente emocionantes. Unha boa historia, ben contada, interesante e amena ao mesmo tempo, creo que bastante recomendable. Espero á seguinte historia de Julie Orringer, creo que merecerá a pena.

"Érase unha vez", "Once upon a time"

Da serie que vou comentar hoxe levo vistos máis ou menos a metade dos episodios da súa primeira temporada, así que teño xa suficientes elementos para poder deixarvos unhas impresións. Unha mistura entre o tradicional, o de toda a vida e o moderno. Creo que é bastante atractiva como para poder recomendala, polo menos por aquí está a gustarnos a todos e capítulo tras capítulo vai gañando en interese. Unha das cousas que destacaría é a súa orixinalidade, aínda partindo de algo que case todos coñecemos perfectamente, os contos tradicionais, ten un tratamento do tema que fai que ao mesmo tempo estea lonxe dese aire do de sempre. Como digo, unha mistura cun resultado máis que interesante. O título deixa claro a temática desde un principio, “Once upon a time”, estreada aquí como “Érase unha vez”. Esta primeira temporada componse de 22 episodios, como non cheguei ao final non sei se será desas que rematan a historia ou deixan algunha porta aberta a unha continuación.

Foi un dos grandes éxitos da temporada actual no seu país de orixe, os Estados Unidos, polos índices de audiencia a mellor estrea do ano. Tras uns poucos capítulos tiña xa un bo número de seguidores, incluso algúns que foran algo críticos cando coñeceron a trama. Unha das cousas que máis destacan é a orixinalidade no tratamento deses contos tradicionais, como foron capaces de coller unhas historias coñecidas por case todo o mundo e facer algo distinto, algo novo. Son relatos que todos temos lido, ou que nos leron cando eramos pequenos (ou que nos limos aos nosos fillos), coñecidos polas múltiples adaptacións cinematográficas xa sexa en forma de debuxos animados ou persoas reais, máis ou menos fieis aos orixinais. Neste caso pode parecer raro nun principio, xa que vai misturar a todos eses personaxes que coñecemos nunha soa historia, pero a verdade é que o resultado desa estraña mistura é realmente bo e en ningún momento parecera raro, por exemplo, que  Brancaneves asista á voda da Bela Durminte.

A historia parte do momento no que Emma Swann (unha das protagonistas centrais) recebe a visita dun neno, Henry Mills, que di ser o seu fillo ao que deixou en adopción ao pouco de nacer. Aparece case da nada convencéndoa de que debe volver con ela ao pobo no que vive para solucionar un gran problema. Un gran libro de contos é o seu acompañante a todas partes, o libro que ten as claves para solucionar ese gran misterio. É el o que lle di a Emma que ela é a súa nai biolóxica e que os dous son personaxes de conto aos que unha bruxa moi malvada borrou a mente cun forte feitizo, facéndoos vivir unhas vidas baleiras, tristes e simples no mundo real, fóra do seu mundo de fantasía e sen recordar nada da súa vida anterior, deixándoos sen os seus finais felices. Pero non so a eles dous, senón que en Storybrook, o pobo no que vive Henry, viven todos os personaxes deses contos, na mesma situación que Emma e el. Ningún deles recorda nada da súa vida “real” e viven no pobo desempeñando os traballos normais dun pequeno pobo, o ensino, a hostalería, os garaxes... Non recordan a súa infancia nin as súas vidas porque foron postos alí coa idade que tiñan no conto, lonxe dos seus grandes amores, dos seus amigos e da súa marabillosa, ou non tanto, vida de conto. Aínda así no pobo quedan pequenos restos desa maxia que farán que unha incrédula Emma vexa que é posible que Henry teña razón. Aí están Brancaneves, a Bela Durminte, Cenicienta, Carapuchiña Vermella, Gepetto, Pepito Grillo, os Sete Ananitos, os Príncipes Azuis de varios contos e case todos os personaxes que podades imaxinar e recordar. Por suposto temos á malvada bruxa responsable de toda esa situación, que realiza un poderoso conxuro motivado pola súa infelicidade e coa intención de vingarse de todos eles, sobre todo de Brancaneves. Unha bruxa que é nese momento a alcaldesa do pobo e que esconde moitas máis cousas das que parece nun principio, ademais de ser a nai adoptiva de Henry.

Pode parecer estraña a historia pero en canto un acostúmase resulta realmente atrainte e interesante, ademais de amena e curiosa. Cada capítulo vai alternando as dúas realidades, por un lado o mundo dos contos e por outro o engano de Storybrook. Iremos coñecendo e recordando as historias de todos eses personaxes, case como nunha marabillosa viaxe á infancia. É realmente xenial a forma que ten de misturar aos distintos personaxes de contos que en teoría non teñen relación, pero como todos veñen do mesmo mundo de fantasía aparece ante o espectador como algo completamente coherente. Unha das cousas que máis me gustan é a alternancia nas linguaxes e na forma de falar dos personaxes. Cando imos ao mundo de ficción escoitaremos unha linguaxe típica dos contos, formal, coidado, onde os pais diríxense aos fillos de vostede e onde todo é algo máis rebuscado e serio. Cando estamos no mundo actual este cambia completamente, é máis moderno, relaxado e cotián.

O concepto da serie é arriscado e audaz e o resultado desa estraña mistura é bo. A posta en escena é outros dos aspectos destacados. Os castelos, as pradeiras, a maxia, os soldados ou os personaxes fantásticos están tratados con gran delicadeza e coidado, e responden á perfección a unha actualización da tradición, sendo case o que todos imaxinamos na infancia cando liamos ou escoitabamos esas historias. Os guións están perfectamente elaborados para manter a atención e ir avanzando pouco a pouco na historia. En cada capítulo descubriremos quen é cada habitante de Storybrook e máis dun sorriso aparecerá cando vexamos que este é Pepito Grillo, aquela Carapuchiña ou aquel é o cazador de Brancaneves. Nótase que dous dos seus guionistas participaron nunha das series que máis xogaban cos personaxes en canto a súa identidade, o seu pasado, presente ou futuro, “Perdidos”. Todo está perfectamente engranado, de momento, para atrapar ao espectador e que teña ganas de ver que vén a continuación, xogar a descubrir quen é quen ou esperar a ver se por fin Brancaneves e o Príncipe Azul acaban xuntos no mundo da actualidade.

Se destaca pola perfección dos seus guións tamén o fai noutro dos aspectos fundamentais, os actores e actrices que interpretan os distintos papeis. Non é sinxelo facelo, xa que teñen que ser parecidos pero distintos en ambos mundos e o resultado tamén é interesante en todos os casos. Quero dicir que as interpretacións son todas realmente destacables e algúns sobresaen moi por riba da media. A protagonista, Emma Swann, é Jennifer Morrison, coñecida polo seu papel durante varias temporadas como a doutora Cameron de “House”. Ela é a única que coa súa intervención e sempre seguindo as teorías de Henry, pode romper o maleficio e conseguir que cada un volva a súa vida de fantasía e felicidade. Emma é unha muller forte, que en certo momento tivo que abandonar ao seu fillo e deixalo en adopción e que de repente atópase con el de novo na súa vida e ademais cunha historia ben difícil de crer. Henry é Josh Dallas, que realmente está a gustarme moito no papel dese neno soñador, con continuos problemas coa súa nai adoptiva e querendo establecer unha relación coa súa nai real, ademais de ter que convencela de que todo o que lle está a contar é certo; antes so o vira como fillo de Don Draper na xenial “Mad Men”. Pero hai tres personaxes que para min destacan por riba de todos os demais e que lle dan un toque máis de calidade á historia.

Brancaneves é Ginnifer Godwin, unha actriz con algo de cine e bastante televisión as súas costas. É un dos personaxes centrais e é na que quizais máis se vexa esa diferencia entre os dous personaxes que ten que interpretar. Incluso cando aparece como Brancaneves no mundo de fantasía aparece nalgúns momentos, dependendo da situación, case como se foran dúas persoas distintas. No mundo actual é Mary Margaret Blanchard, profesora do colexio do pobo, tímida e pouco decidida, aínda que irá cambiando co tempo. Para min unha das mellores.

Lana Parrilla interpreta a Regina Mills, a alcaldesa do pobo na actualidade e a malvada bruxa do conto do personaxe anterior. A verdade é que da medo, estremece e é malísima, recordemos que as bruxas deses contos sempre eran tremendamente malas e perversas, baste recordar os pesadelos que provocaron a moitos nenos e nenas tras ver as versións de Disney, que sempre conseguía unhas bruxas realmente impresionantes. Aquí é a que manexa todos os fíos, a que está detrás de case todo o que pasa e a que controla todo en Storybrook. Destaca por riba de case todos os demais e sempre nos sorprenderá, porque será capaz de ir un paso máis adiante na súa perversidade.

Por que será que os personaxes escuros sempre son os máis atraintes nestes contos que os outros. Digo isto porque o outro que destaca, e moito, é tamén un dese tipo. O actor que o encarna é un dos bos actores do cine, polo menos a min sempre me gustou, Robert Carlyle é o Señor Gold no pobo e Rumplestilskin dos contos. Enfrontado á alcaldesa por unha antiga rivalidade, rexentando unha tenda de antigüidades e sempre buscando tratos que lle favorezan para os seus intereses. Como de todos tamén coñeceremos a súa historia, e penso que é das mellores interpretacións e papeis da serie, ambiguo e misterioso, sen saber demasiado ben a que cartas xoga en cada momento.

De paso direi que con isto que contei non desvelo demasiado, porque coñeceremos a historia destes personaxes e o seu alter ego de fantasía xa no primeiro capítulo, de todos os demais non digo nada, deixarei que os coñezades a medida que pasan os capítulos.

Unha serie recomendable, entretida, misteriosa, sorprendente e ao mesmo tempo tradicional. Unha marabillosa forma de que algúns volvamos á infancia, será difícil non esbozar un sorriso recordando aquela época da nosa vida. A época na que era máis fácil soñar, na que criamos case todo e na que todos eses personaxes inundaban os nosos soños ou os nosos pesadelos. Unha boa forma de volver atrás, de recuperar os soños e a fantasía que probablemente a vida cotiá nos fai deixar un pouco de lado. Iso si, matizo que a pesar de contarnos os contos de toda a vida non é demasiado recomendable para pequenos, a maior parte dos contos non están nada dulcificados e teñen momentos de certa (non demasiada) violencia, de situacións escuras, de personaxes que poderían alimentar pesadelos... Aí queda a recomendación, se alguén xa a viu ou vai facelo gracias a este comentario xa me dirá que tal.

Recitando a Celso Emilio Ferreiro no IES Valadares

Este ano celébrase o centenario dunha figura fundamental para a cultura galega, Celso Emilio Ferreiro. Xoán Gulías, coordinador do Equipo de Normalización Lingüística, compañeiro de traballo e amigo, dedicou unha boa cantidade de horas a filmar por distintos lugares do centro a alumnas, alumnos, profesoras, profesores, pais, nais e persoal non docente recitando breves fragmentos de varios poemas deste autor. Logo, penso eu, pasou aínda máis horas facendo esta estupenda montaxe cun resultado realmente bo. O que aparece ao principio e Luís Ferreiro, fillo do homenaxeado, e que estivo no instituto para inaugurar unha sala de lectura dedicada ao seu pai. Aquí está o vídeo completo, penso que merece moito a pena que o vexades enteiro.

"Libros de Luca", Mikkel Birkegaard

“Sen lectores, os textos non din nada. Necesitan de, polo menos, un lector. Entón seguramente falan. E como... Non so falan, tamén murmuran, algúns incluso gritan.”

Uso estas liñas como presentación da novela que vou comentar hoxe. Levaba un tempo no andel e por fin decidinme a collela. Hai un par de anos, vendo a revista dunha coñecida empresa de venta de libros a domicilio atraeume o argumento, non coñecía ao autor, pero a historia chamoume a atención, parecíame algo orixinal e distinto e decidinme a pedila. A verdade é que en xeral non me decepcionou, gustoume bastante e confirmou esa impresión de orixinalidade que percibín cando pasaba as páxinas sen saber demasiado ben que pedir. Ten algúns momentos que non me convenceron completamente e que comentarei despois, pero en xeral creo que pode ser un autor a ter en conta. O autor é Mikkel Birkegaard e esta é a súa primeira novela, “Libros de Luca”.

Mikkel Birkegaard naceu en 1970 en Copenhague, cidade na que vive actualmente. É informático de profesión e “Libros de Luca” é a súa primeira novela, aparecida en Dinamarca en 2007 e editada por aquí no 2009. A obra está dentro do xénero do thriller, unindo reflexións sobre a literatura e o poder dos libros. Tivo un gran éxito no seu país e xa foi traducida a máis de vinte idiomas, con gran éxito en todos os lugares nos que apareceu. En varios deles non mantivo o título orixinal, aparecendo en máis de un como “The library of shadows”, algo así como “A libraría das sombras”, título que non me parece tan axeitado como o orixinal. Está prevista unha adaptación cinematográfica desta historia. A súa segunda novela, “Sobre mi cadáver” apareceu no 2009 e de momento non pode atoparse traducida. Con ambas ten un lugar entre os novos autores da narrativa dos países nórdicos, unha das zonas máis prolíficas ultimamente neste tipo de xéneros a medio camiño entre a novela negra, o thriller máis ou menos realista ou fantástico e a ficción.

Comezamos a historia cando Luca Campelli, o dono da libraría chamada “Libri di Luca” entra na mesma tras pasar un tempo fóra. Volve a contemplar o traballo da súa vida, unha libraría dedicada a exemplares antigos ou con algo especial, chea de vitrinas para a mellor conservación de todos eses seres aos que quere con todo o seu corazón. En certo momento colle un libro e comeza a ler, pero algo pasa, mentres le empeza a atoparse mal e cae fulminado desde a primeira planta do seu negocio, vítima dun ataque ao corazón. Tras esta repentina morte coñeceremos a Jon Campelli, o fillo de Luca, un prestixioso avogado de Copenhague que sen querelo sen querelo nin desexalo vaise converter no novo dono da libraría. Jon non tiña unha boa relación co seu pai, que o abandonou cando era pequeno sen saber por que, algo que agora descubrirá, así como outras moitas cousas. Acode ao enterro do seu pai e alí tomará contacto cunha serie de personaxes que estaban preto de Luca que lle abrirán os ollos a un mundo descoñecido, cheo de sorpresas e misterios que farán que a vida de Jon cambie para sempre. Non sabe que na libraría reúnese a Sociedade Bibliográfica, unha organización que existe desde hai tempo e que traballa polo bo uso do gran poder que se esconde detrás dos libros. Todos os seus membros teñen un poder, un gran poder que posiblemente por herdanza Jon tamén teña, xa que o seu pai era un dos que o ostentaban no seu grado máis alto. En que consiste ese poder? Son Lectores, tamén chamados Transmisores, persoas que cando len en voz alta fan voar a imaxinación dos que os escoita ata poder imaxinar á perfección aquilo que están a escoitar, pero ademais este pode tamén lles permite enfocar esta enerxía con outros propósitos moi lonxe dos que esta Sociedade persegue, que non é máis que fomentar o pracer da lectura e a imaxinación. Esta parte máis sinistra deste poder reside en que o Lector pode conseguir que a persoa ou persoas que o escoitan fagan ou pensen todo o que este queira, desde facelos cambiar de opinión ata levalos á morte. Alguén pode morrer por ler a calquera autor, sen saber que en realidade foi asasinado. Ademais destes Lectores temos a outro grupo cunha capacidade parecida e distinta á vez, son os Receptores, aqueles que poden manexar a mente dunha persoa mentres esta está a ler, facendo que sexa máis ou menos consciente do que le, que imaxine en maior ou menor medida esas palabras escritas, levando a súa mente tamén ata onde eles queiran en cada momento. Dous grandes poderes que poden ser bos ou malos dependendo de quen e como se usen. Todo isto deixará atónito a Jon, que non pode crelo, pero pronto descubrirá que o seu pai era un dos máis grandes e mellores Lectores, e tamén coñecerá a Katherina, unha das máis poderosas Receptoras e á que Luca estaba axudando a controlar e dominar o seu poder. No fondo a idea de que o seu pai en realidade non faleceu de morte natural, senón que foi asasinado, cunha aparente relación co enfrontamento que apareceu hai anos entre Transmisores e Receptores, que sempre recearon uns dos outros polos seus opostos poderes. Unha época na que tamén faleceu a súa nai, unha morte misteriosa que parece ter relación con todo isto e que foi o momento no que Luca entregou a Jon en adopción. Así Jon verase dentro dun mundo completamente descoñecido para el, fascinante e perigoso, tendo que arriscar a súa vida e a dos seus novos amigos para chegar ao fondo da cuestión. Cada texto necesita un Lector para cobrar vida e os libros posúen un poder secreto que crece con cada persoa que os le, un poder que so uns poucos poden dominar.

Unha historia que mistura elementos de varios xéneros, unha mistura que non resulta nada mal e que me entretivo bastante. Ciencia ficción por un lado, thriller por outro, con bos momentos de acción coas súas persecucións, disparos e demais; incluso nalgúns momentos rozando o terror gótico (pouco, que conste). Resolución de asasinatos e misterios, personaxes que enganan tanto a outros personaxes como ao propio lector e, sobre todo, un gran amor e respecto polos libros e a lectura. Creo que esta foi unha das cousas que máis me gustaron, o autor demostra a súa afección á lectura e o tema das “lecturas vividas ou recreadas” pareceume todo un acerto. “Libri di Luca” é unha libraría que todo bo lector querería coñecer, un lugar no que os libros son tratados con respecto e incluso adoración, un lugar para ler e escoitar as lecturas case como se foran un ritual. O tema dos libros case como seres vivos que acumulan enerxía entre as súas páxinas e palabras paréceme sensacional e está moi ben plantexado e pensado. Todos os personaxes, sexan do bando que sexan, senten un profundo respecto pola obra escrita, menciónanse grandes clásicos da literatura e os máis coñecidos son os máis usados. Falase do que din, de como o din e incluso de como están encadernados ou editados. Cantas máis lecturas teña un libro e sobre todo se foron feitas con cariño e respecto máis enerxía acumulan dentro e máis válidos son para as posibles intencións dos Transmisores.

En xeral a novela está moi ben, aínda así voulle poñer un pequeno pero. Estamos ante unha obra de ficción, pero que mantén un certo ton de credibilidade, de posibilidade de que as cousas poderían ser como aí aparecen, pero o final decepcionoume un pouco. Evidentemente non o vou contar, pero cando a leades xa me diredes se estades ou non de acordo comigo. Todo mantén un aire e un ton moi adecuado para a historia que estamos a ler, pero o final pareceume algo excesivo e quizais esaxerado, aínda mantendo a idea xeral a min gustaríame que tivera un desenvolvemento distinto. Non quero contar máis para non estragarlle a lectura a ninguén, pero é o que me pareceu a min, que incluso me custou un pouco seguir esas últimas páxinas.

Bos personaxes todos eles, unha boa historia e, como digo, un final que me deixou un pouco frío. Pareceume unha novela entretida, que se le con gusto e interese, ben escrita, sen demasiados excesos e divagacións fóra da historia principal. Quedo co tema dos libros e a lectura, de como lemos as veces e de como deberiamos ler. Eu vou recomendala, espero que alguén me diga (tamén sen contar nada) se ese final tras unha historia decente gustoulle ou non.

"El mapa del cielo", Félix J. Palma

Como lector teño por costume deixar un espacio no tempo entre novelas do mesmo autor, manía ou costume, non hai unha razón determinada, pero do mesmo modo tampouco leo dúas novelas seguidas do mesmo xénero, a non ser que continúen ou me deixaran tantas incógnitas que teña que solucionalas. As triloxías están de moda ultimamente e as veces non é fácil seguir esa tendencia, e con certos autores prefiro esperar a telas todas antes de poñerme coa lectura, sobre todo para non esquecer situacións, personaxes e esas cousas. No caso da novela de hoxe paso un pouco por riba do dito, non hai demasiado que lin a primeira, que xa tiña un tempo, e non puiden resistirme a ler a segunda desta “Trilogía Victoriana” de Félix J. Palma, que apareceu recentemente. O certo é que “El mapa del tiempo”, que comentei o mes pasado, resultoume unha historia moi atrainte e tremendamente entretida, así que tiña ganas de ler “El mapa del cielo”, segunda entrega da triloxía mencionada e publicada a principios deste 2012.

Moi recente a recensión biográfica do autor, así que me remito ao publicado hai pouco tempo.

A verdade é que esperaba atoparme algo parecido á primeira novela, pero teño que dicir que aínda mantendo o ton xeral en canto a estilo, historia e entretemento ten suficientes elementos para facela distinta completamente. Non é sinxelo comentar as liñas xerais da historia sen contar demasiadas cousas do argumento e sen desvelar nada aos futuros lectores (os que xa a leron entenderán isto perfectamente), tentarei facelo o mellor posible. Quizais nesta novela as sorpresas ou xogos do autor en canto á historia sexan menores. Neste caso estamos ante unha historia algo máis plana en canto ao relato, pero aínda así chea de sorpresas para o lector, de xogos e de referencias non so á outra novela, senón a todo un mundo cheo de personaxes reais e históricos misturados con outros de ficción. De novo estamos ante un relato cheo de equívocos, de personaxes que enganan ao lector desde o principio e de situacións que van facer que evoquemos multitude de novelas ou películas que xa forman parte dos clásicos do xénero. A medio camiño entre a novela de ciencia ficción e a de aventuras, con momentos que responden perfectamente aos esquemas clásicos do primeiro dos xéneros e con outros que se centran máis no segundo. As referencias a outras historias anteriores, xa sexan en papel ou en celuloide son constantes pero non conforman un refrito, unha mistura ou unha copia, son unha completa e enorme homenaxe a grandes clásicos de ambos xéneros, unha homenaxe que resulta perfectamente coherente e atrainte para o lector, polo menos para min. Entre todos estes elementos destacaría dous que están entre os meus favoritos, tanto do cine como da literatura. Varias son as referencias a unha das novelas de Edgar Alan Poe que lin varias veces, a primeira cando era moi novo, pero é unha novela que releo e que está entre as miñas mellores novelas de aventuras de sempre, “La narración de Arthur Gordon Pym”. Todos coñecemos os relatos góticos e de terror de Poe, pero quizais esta novela de aventuras quedou algo eclipsada polas demais e creo que todo lector debe lela polo menos unha vez, aí queda a recomendación. A outra fonte de inspiración que teño gravada é “La guerra de los mundos”, lida tamén en máis dunha ocasión, unha das mellores novelas de H. G. Wells e cunha soberbia adaptación ao cine do ano 1953 que me gustou moito máis que a producida no 2005 (que non é que estivera mal, pero creo que lle faltaba o encanto da antiga, pero que aínda así tiña bos momentos e mantiña ata certo punto o aire de novela de Wells). Tamén é inevitable recordar durante a lectura a famosa historia de Orson Welles, cando desde a radio na que traballaba, retransmitiu unha falsa invasión extraterrestre con tal convicción que moitos oíntes saíron aterrorizados ás rúas pensando que todo era certo, outro deses orixinais xenios que aparecen de vez en cando.

“El mapa del cielo” contén varias historias nunha soa novela. Comezaremos coñecendo a Richard Adams Locke, un periodista americano que no ano 1835 publicou unha serie de artigos no “New York Sun” firmados polo astrónomo John Herschel. Neles falaba de que a Lúa estaba habitada por unha serie de seres fantásticos que Herschel vira desde o observatorio no que traballaba. Este astrónomo non sabía que o seu nome estaba a ser utilizado neses artigos pero os lectores quedaron convencidos de que todo era certo, unha historia que mantivo durante un tempo. Toda esta parte que Palma conta é real e histórica e os personaxes tamén, será a que lle sirva de pretexto para continuar co seu relato. Locke creará un mapa no que aparecen os planetas, as estrelas, os extraterrestres, un mapa que irá pasando de xeración en xeración polas mulleres da súa familia como un elemento ao que recorrer cando é necesario soñar un pouco e escapar da realidade cotiá. De aí pasaremos a coñecer a Emma Harlow, a bisneta de Locke, outra muller descontenta co seu tempo, lonxe das convencións que se lle piden a unha dama da sociedade americana da época, asediada por unha grande cantidade de pretendentes, aínda que ningún a convence demasiado como para casar con el. Un deles é o millonario Montgomery Gilmore, profundamente namorado dela e capaz de calquera cousa para conseguir que os sentimentos sexan correspondidos. A Emma todos lle parecen insoportables, colmándoa de regalos e atencións que ela non desexa, ela quere un home que saia do normal, unha persoa que sexa capaz de facer soñar ao mundo como fixo o seu bisavó e que non sexa convencional. Gilmore é un dos máis constantes nas súas atencións, pero ao mesmo tempo é un dos que ela menos soporta. Como librarse de el?, pedíndolle un imposible. Dille que casara con el se é capaz de facer soñar ao mundo, terá que representar a invasión marciana que H. G. Wells recentemente describe na súa novela “La guerra de los mundos”. Parece imposible, pero o amor é máis forte que todas as cousas e Montgomery Gilmore porase mans á obra para conseguir o corazón de Emma Harlow (teredes que lela para saber se vai conseguilo ou non).

De novo atoparémonos con H. G. Wells como personaxe. Acaba de publicar con bastante éxito “La guerra de los mundos” e pasado un tempo recibe unha carta dun autor americano que escribiu unha continuación titulada “Edison conquista Marte”, o seu autor é Garrrett Putnam Serviss. Como vai a visitar Londres pídelle que queden nalgún lugar para charlar un pouco. Wells considera esa continuación como unha aberración que pouco ten que ver coas intencións que el tiña ao escribir a súa novela, que ve como unha crítica a varios aspectos da sociedade, así que a súa idea é criticalo todo o posible, por iso acode a unha cita que non lle apetece nada. Pero desde o principio Serviss cáelle ben e a charla que sosteñen vólvese amena e interesante, ademais de aderezada por boas cantidades de alcohol. Nun momento dado Serviss fálalle dunha cámara secreta da que el ten unha chave, unha cámara no Museo Británico na que o Goberno garda cousas que considera que o pobo aínda non pode coñecer. Entre elas está unha nave extraterrestre e o cadáver do seu piloto. Moi animados polo alcohol e cun Wells moi intrigado entran no museo e na cámara, onde poderá ver cos seus propios ollos que todo o que lle contara Serviss é certo, alí está o que lle dixera, algo inconcibible e que o deixa completamente atónito.

Pero Palma non nos vai deixar coa intriga da procedencia destes dous elementos de fóra da Terra. De novo cambiaremos de época e lugar para que o narrador nos conte a historia do Annawan, un barco que viaxa á Antártida nunha expedición en busca do burato que pode levar ao centro da Terra. Tras unha complicada e ardua viaxe chegan ás xeadas terras, pero o barco queda varado no xeo e toda a tripulación tenta levar a situación o mellor que pode. Será aquí onde apareza a nave extraterrestre e o seu tripulante, nunha estremecedora historia cun final tráxico.

E de aquí pasaremos á terceira historia, que vai misturar elementos de todas as anteriores e que será da que menos conte. O protagonista será Wells e a novela “La guerra de los mundos” nunha historia a medio camiño entre a orixinalidade e a homenaxe, chea de momentos de acción, humor e amor.

De novo varias historias conforman esta nova novela do autor, todas elas perfectamente engarzadas e dirixidas con mestría. O mesmo narrador máis que omnisciente que aparecía en “El mapa del tiempo” irá con nos agora case como un mestre de cerimonias que nos vai presentando toda a acción, os personaxes, as relacións entre eles e todo aquilo que o lector quere saber e incluso algunhas cousas que sería mellor que non soubera. Creo que este narrador é un dos maiores acertos da historia, entre director de orquestra e contador de contos, ameno e divertido. Tamén neste caso desde o punto de vista deste contador de historias gustáronme moito todas as novas reflexións que fai sobre o autor de novelas, da súa función e a súa forma de concibir a realidade e todo o que a rodea. Se a novela anterior falaba sobre algunhas cousas nesta céntrase no novelista como un dos integrantes fundamentais da sociedade en tanto en canto ten como unha das súas misións fundamentais axudar á xente a soñar cos seus relatos, a vivir vidas e realidades lonxe deles, unha marabillosa vía de escape para a realidade cotiá. Unha idea coa que coincido bastante e que creo que é unha das funcións máis importantes da literatura de todos os tempos.

Ciencia ficción, aventuras sen descanso, acción case continua, moito bo humor e tamén o amor como elementos centrais do relato. A verdade é que ten de todo e moi ben levado ao papel. Nalgúns aspectos gustoume máis a anterior, pero noutros esta. Aínda sendo parecidas son distintas, coinciden no ton xeral do relato, na forma de contalo pero teñen suficientes elementos para facelas lixeiramente distintas, cada unha cos seus méritos. Comentar cales sería dicir demasiado e é moito mellor que sexa o lector o que descubra esas diferencias e opine cal delas gustoulle máis. Segue a ter ese aire de novela clásica de aventuras, unindo perfectamente o antigo e o novo, non en van ao principio da novela cualifícaa de “folletín” como aqueles por entregas tan de moda hai anos e que case naceron na época na que transcorre a historia. A fascinación de Palma por Wells é patente, un dos grandes autores do xénero e un xenio imaxinativo e creador. Hai pouco lin unha biografía súa e descubrín a cantidade enorme de novelas e relatos que escribiu, dinme conta de que so lin as súas novelas máis coñecidas, haberá que poñerlle remedio.

Unha lectura recomendable para pasar un bo rato en calquera momento. Nalgún sitio vin que non era necesario ler a anterior para facelo con esta, sinto disentir, para min é imprescindible ter lido “El mapa del tiempo” antes de poñerse con esta. Xa vos digo que hai unha serie de personaxes cos que volveremos a coincidir en maior ou menor medida en canto á súa importancia dentro desta historia, pero tampouco vou dicir cales, teredes que lela.

Defensa do ensino público

Esta vez non me vou estender como normalmente, creo que con ver o vídeo queda dito todo o que hai que dicir

17 de maio, Día das Letras Galegas, dedicado a Valentín Paz Andrade

O “Día das Letras Galegas” celébrase desde 1963, instituído pola Real Academia Galega para homenaxear a aquelas persoas que destacan pola súa creación literaria en idioma galego ou por defender esta lingua. Cada ano dedícase a un autor ou autora diferente. A elección desta data vén dada pola publicación nese mesmo día do ano 1863 en La Habana da obra “Cantares Galegos” da poetisa Rosalía de Castro, unha obra que marcou o principio do Rexurdimento, o renacemento cultural do galego.

Esta ano dedícase a Valentín Paz Andrade, autor de ensaios sobre literatura, historia, economía ou pesca, varios libros de poesía e algo de narrativa. Naceu o 23 de abril de 1898 en Lérez (Pontevedra) e morreu en Vigo o 19 de maio de 1987. Ademais da súa actividade literaria foi un destacado xurista e político. Estudou Dereito en Santiago de Compostela e sempre se mostrou como un activo membro da vida universitaria. É neses tempos cando inicia os seus contactos co galeguismo, relacionado coas “Irmandades da Fala”. Colaborou con diferentes revistas, sobre todo con artigos de temas lingüísticos ou literarios. O seu interese pola literatura aparece cando o seu tío, o poeta Juan Bautista Andrade, preséntalle a unha das figuras fundamentais da cultura galega, Castelao. Foi director do periódico galeguista “Galicia” entre 1922 e 1926, ano no que foi pechado pola ditadura de Primo de Rivera. Posteriormente foi dirixente do Partido Galeguista, secretario do mesmo desde 1934. Desde 1921 exerce a avogacía en Vigo e en 1924 pasa dos meses no cárcere a causa de dous artigos periodísticos. En 1931 preséntase xunto con Castelao e Cabanillas ás eleccións para as Cortes Constituíntes, non sairá elixido por unha mínima diferencia de votos. En 1936 colabora coa campaña en favor do Estatuto de Galicia. Sofre dous atentados, o primeiro en Vigo e o segundo en Verín, onde foi desterrado despois do alzamento franquista. A causa dos seus artigos e ideas políticas sofre varios desterros. Foi director da revista “Industrias Pesqueras” (1942), avogado de prestixio en Vigo e un dos impulsores do grupo Pescanova, sendo o seu vicepresidente en 1960. Traballou como técnico da FAO, publicando o primeiro tratado sobre “Principios de economía pesquera” (1954) e traballando en misións internacionais en Hispanoamérica. Seguiu colaborando en periódicos como o “Faro de Vigo” ou “El pueblo gallego”. A partir de 1945 organizou a tertulia do café Alameda en Vigo, onde se reunía con intelectuais e artistas. Tras a morte de Franco representou a Galicia na “Comisión dos Dez”, que negociou a transición política e foi elixido senador por Pontevedra. En 1978 pronunciou o seu discurso de ingreso na Real Academia Galega, da que era membro desde 1964.

Como escritor, ademais dos artigos periodísticos, é autor de ensaios literarios, históricos e económicos, reflectindo sempre a súa preocupación polo progreso de Galicia, ademais de obras especializadas en temas pesqueiros. Como poeta formou parte da Xeración de 1925. Iniciase na literatura en 1921 coa publicación de “Soldado da morte”. En 1955 aparece “Pranto matricial”, evocando a figura de Castelao, que morrera uns anos antes, e reeditada en 1975 en cinco idiomas. En 1968 “Sementeira do vento”, tratando o tema da paisaxe e as xentes de Galicia, xunto co exilio e os poetas galegos. “Cen chaves de sombra” (1979) e “Cartafol de homenaxe a Ramón Otero Pedrayo” (1985) son as súas dúas últimas obras poéticas.

Así este 17 de maio recordamos a este completo autor e político, unha das figuras fundamentais da cultura e sociedade galegas. Que mellor maneira de facelo que deixando un dos seus poemas:

“NA MATRICIAL GALIZA, SEMPRE TÚA,
que dende a Torre de Hércules ao Miño
un facho acenderá por cada illa,
cando ti volvas polo mare;
de toxo unha fogueira en cada monte;
cando ti volvas polo mare;
dos castros na coroa unha cachela,
cando ti volvas polo mare;
unha loura candea en cada pino,
cando ti volvas polo mare;
o seu cirio de frouma os alciprestes,
cando ti volvas polo mare;
luces de ardora branca en cada mastro,
cando ti volvas polo mare;
un farol mariñeiro en cada dorna,
cando ti volvas polo mare;
veliñas á xanela en cada casa,
cando ti volvas polo mare;
e as pérolas das bágoas derramadas,
cando ti chegues polo mare;
cando ti chegues polo mare...”

Galiza, 1954

"El círculo de los escribas", Romain Sardou

Volvemos ao mundo das novelas, neste caso do xénero negro ou de investigación, outro deses que soen gustarme bastante cando están ben feitos, manteñen a intriga e teñen un desenvolvemento medianamente orixinal, algo que non é demasiado fácil nun tipo de novela da que podemos atopar infinidade de exemplos. Neste caso dun autor do que comentei a súa primeira novela ao pouco tempo de empezar con este blog, alá por xullo do ano 2010 apareceu un comentario de “La herejía”, do novelista francés Romain Sardou. Neste caso esta é a súa terceira novela e curiosamente creo, desde a miña opinión, que adoece das mesmas virtudes e defectos que mencionei cando comentei a anterior. Logo explicarei algo máis. O título é “El círculo de los escribas”.

Romain Sardou é un autor nado en 1974 en Boulogne-Billancourt, Francia. Como curiosidade comentar que é fillo do cantante e compositor Michel Sardou. Ven dunha familia de artistas, cantantes, escritores e actores. Isto fixo que a súa infancia e xuventude estiveran cheas de arte en case todas as súas manifestacións, pero foi a lectura a que gañou a partida sobre as demais. Creceu lendo as obras dos grandes autores e foi o que fixo que se decidira pola escritura. Deixou a escola secundaria no ano no que se ía graduar coa idea de converterse en dramaturgo. Logo asistiu durante tres anos a clases de teatro, coa idea de comprender mellor o funcionamento do mesmo e entender a profesión de actor. Posteriormente traballou no festival de Rametuelle. Nos anos noventa viaxou a Estados Unidos e traballou na Disney. No ano 2002 apareceu a súa primeira novela, “La herejía”. En castelán as súas obras están editadas por Grijalbo e DeBolsillo. A primeira apareceu no ano 2004. Outras publicadas son “El peregrino del tiempo” (2006) e “Líbranos del mal” (2009). A que comento hoxe é do ano 2008. Ademais é autor de varios contos de Nadal escritos para os seus fillos. A súa última novela non foi editada aínda por aquí, titulada “Quitte Rome ou meurs” (“Vete de Roma o muere”), unha historia que transcorre na antiga Roma.

“El círculo de los escribas” transcorre na localidade de Concord, en New Hampshire. Alí o oficial de policía Stu Sheridan leva unha vida bastante tranquila, ata que nunhas obras atopan vintecatro cadáveres apilados de forma completamente ordenada, todos eles vestidos e cun disparo no corazón, tal como están parece que foron alí de xeito voluntario. Ademais non teñen características comúns, distintas idades, sexos... Un misterio que non poderá desvelar, xa que o FBI rapidamente collerá o caso, deixándoo de lado, aínda que Stu non é unha persoa que deixe as cousas con facilidade, sobre todo cando os asasinatos tiveron lugar na súa poboación. Ao mesmo tempo iremos coñecendo a historia de Frank Franklin, un estudoso da literatura, autor dun libro que tivo gran fama no que fai unha análise crítica de varios autores. A raíz desa publicación ofréceselle a posibilidade de ser profesor de creación literaria nunha prestixiosa universidade privada da mesma zona na que aparecen os cadáveres, a Universidade de Durisdee. Durante algúns capítulos coñeceremos a historia destes dous personaxes, dous camiños que parecen non ter conexión. Sheridan irá pouco a pouco recabando información sobre algúns dos asasinados, xa que vai custar identificalos, e sobre algunhas cousas relacionadas co caso. Mentres Franklin chega á universidade, instálase e comeza as súas clases. É evidente que ambos acabarán tendo contacto, ¿como? Buscando puntos en común entre os mortos Sheridan descobre que varios teñen algo que os relaciona, a afección á lectura de novelas negras dun misterioso autor que case ninguén coñece, un autor de ventas limitadas e non demasiado éxito pero que plasma todo nas súas historias con precisión milimétrica. Nun principio pídelle a Franklin que lea esas novelas para atopar nelas as claves do autor, tentando adiviñar cal é a súa forma de pensar e que relación pode ter coas misteriosas mortes, das que case non hai unha soa pista. No medio está tamén a existencia dun club secreto formado por uns poucos alumnos da universidade e que se fan chamar a si mesmos el Círculo dos Escribas. Pronto estes dous personaxes veranse inmersos nun gran misterio, nunha complicada historia que fará que teñan que cambiar a súa forma de ver as cousas e que estará chea de sorpresas e emocións. Terán que usar todo o seu inxenio para atrapar ao misterioso asasino, nun xogo entre literario e mortal.

A novela creo que ten un bo plantexamento, a idea central é bastante orixinal e o desenvolvemento da mesma está bastante ben logrado, conseguindo manter a atención do lector en todo momento. Nese sentido está moi ben, capítulo tras capítulo imos coñecendo algo máis, aclarando algunhas cousas e vendo todo desde o punto de vista dos dous protagonistas. Ambos personaxes están ben deseñados, teñen unha personalidade ben definida e a súa intervención dentro da historia está moi ben organizada. Ao redor deles algúns outros aparecen aos que haberá que estar moi atento, porque durante boa parte da historia non saberemos moi ben de quen desconfiar ou, sobre todo, como o asasino pode estar a facer o que fai. Ao igual que na novela que comentei anteriormente a linguaxe é directa, incluso nalgúns momentos pode facerse algo desagradable polo detallado e brutal, pero é a forma de facer que o lector poda chegar a sentir o mesmo que están a pasar os personaxes da historia. A novela lese moi ben e mantén ao lector nun certo estado de tensión, paréceme unha boa historia e nese sentido gustoume bastante. Para poder dicir algo máis quizais tería que desvelar algunhas partes, cousa que non vou facer, porque o mellor é, coma sempre, que o propio lector descubra as cousas a medida que avanza nas páxinas.

Pero ten un pequeno problema desde o meu punto de vista. Ao principio deste comentario dicía que para esta terceira novela do autor podería aplicar moitas das cousas que comentei cando o fixen coa primeira, que ten as mesmas virtudes e os mesmos defectos. A maior virtude está indicada no parágrafo anterior, a historia é orixinal, os personaxes non son demasiado tópicos e incluso entran dentro do crible, o desenvolvemento tamén está ben, pero fáltalle algo. Naquel momento dicía que “La herejía” era unha boa historia pero que fallaba no sentido de que quedaba demasiado simple, que podería dar máis de si ou estar máis desenvolvida nalgúns momentos. Pois a esta penso que lle pasa o mesmo. Hai nela moitas ideas que podería traballar máis, que quedan algo frouxas e que se as desenvolvera máis darían lugar a unha historia moito máis interesante. Non so no que se refire á parte da investigación, senón tamén na parte na que nos conta cousas dos personaxes, das súas vidas e do que fan. Certo é que de algúns non o fai demasiado porque quizais desvelaría parte dos misterios, pero con outros podería facelo. A historia transcorre durante unhas trescentas páxinas máis ou menos, quizais cunhas cantas máis quedaría moito máis redonda. Incluso as páxinas finais son algo caóticas, quizais demasiado rápidas tendo en conta o anterior, deses casos nos que parece que o autor non ten demasiado claro (ou non ten demasiadas ganas) como rematar a novela e liquida todo con excesiva presteza. Creo que cun pouco máis de desenvolvemento en varios sentidos sería unha novela moito mellor. 

Aínda así non está mal, recomendable para os que lle guste o xénero. Bastante entretida e boa de ler, pode un meterse dentro da historia con gran facilidade e seguir a estes dous protagonistas na súa aventura para atopar ao asasino. Boa lectura para unha tarde de verán, cando un está de vacacións e ten ganas de ler algo sinxelo, fácil e sen demasiado esforzo, e entretido e interesante ao mesmo tempo. Teño pendentes as súas outras novelas, non sei se lles pasará o mesmo (boas ideas cunha realización algo escasa), vereino nalgún momento.

"Los Vengadores"

Este último domingo, por un par de cousas, foi como facer unha viaxe no tempo uns cantos, non poucos, anos cara atrás. Empezou coa comida familiar, apareceron sobre a mesa un par de pratos deses que un recorda con cariño de cando era máis novo. O bo é que sabían como recordaba, así que o inicio foi bo. E logo fomos ao cine, e aí a cousa continuou ben, volvendo aos anos dos cómics e dos superheroes. Non é a primeira vez que digo que foron unha das primeiras cousas que lin, o que me recorda un pouco aos catro rapaces que protagonizan unha das últimas series que apareceron por aquí, so que aínda gustándome moito todo ese mundo non o levo a situacións tan extremas como eles. A película de hoxe é de moi recente estrea, o día 27 de abril apareceu na carteleira, e dous días despois alá fomos ver “Los Vengadores”.

Por aquí pasaron xa a maior parte das películas que tiveron a varios dos protagonistas desta como eixe central, creo que a única que non comentei foi “Hulk” (aínda que para min sempre será A Masa, que é como se chamaba na miña época). Todas elas produtos entretidos e ben feitos, uns máis que outros, tendo en conta que nos meus gustos nun extremo quedarán as de “Iron Man” (como as que máis me gustaron) e no outro “Thor” (como a que menos, sen querer dicir que non o fixera). Todas elas parecían enfocadas á reunión do grupo que coñecemos como Los Vengadores, a unión de todos estes superheroes nun so grupo para defender a Terra de calquera tipo de invasión, medio comandados por Nick Furia e pertencendo ao grupo coñecido como Shield. Os máis afeccionados quedabamos a esperar tras cada unha delas a que pasaran os títulos de crédito para ver esa pequena escena final que, desde a primeira á última película, íanos confirmando a preparación da cinta que os xuntaría a todos. Pois aquí está, tras meses de ver trailers falsos e un montón de noticias e suposicións, por fin temos nas nosas pantallas á maior reunión deses personaxes nunha soa película. E para min o resultado foi máis que bo, gustoume moito e tívome moi entretido durante as case dúas horas e media de proxección. Por un lado non tiña dúbidas de que ía, como mínimo, a ser unha historia entretida e espectacular, pero sempre queda un certo resquemor ante o resultado de tal unión. Os cómics deste grupo eran realmente bos e teño un gran recordo deles, pero podía ser que á hora de levalos ao cine a cousa non resultara igual.

Nas películas anteriores vimos a historia de cada un deles, polo menos de catro, xa que dous dos seis que aparecen nesta non teñen unha para eles sós. Hulk, Iron Man, o Capitán América e Thor son os que tiveron unha cinta contándonos toda a súa historia, os seus principios e de onde xurdiron, para terminar como dixen con ese pequeno final que deixaba ver a idea desta reunión. Como nexo entre eles tiñamos a Shield e a Nick Furia, o encargado de recrutalos ou, polo menos, de telos controlados. A estes catro uniranse nesta cinta outros dos clásicos das historias gráficas, a Viuda Negra e Ojo de Halcón. Todos eles andan un pouco ao seu aire, pero algo pasará que fará necesario que se reúnan e traballen xuntos. Se nas anteriores asistimos ao nacemento da cada un destes heroes, nesta veremos como se forma o grupo que naquelas historias salvará á Terra de calquera inimigo.

O argumento, como é normal nestas historias, non é nada complicado. Nunha das últimas entregas, na escena final, viamos como Loki, o medio irmán de Thor, escapaba da morte e quedaba relacionado cun poderoso e misterioso cubo. Este cubo está a ser estudado e analizado nos laboratorios de Shield como unha posible e inesgotable fonte de enerxía, pero tamén é o medio para abrir un camiño cara a outros mundos. Loki volve para roubar o cubo e facilitar unha invasión que pretende destruír e conquistar a Terra. Ante iso o coronel Nick Furia verase na obriga de reunir aos superheroes e tentar que traballen xuntos para evitar a destrución do planeta. Máis ou menos o de sempre, o mal contra o ben e esas cousas ás que nos teñen acostumados este tipo de historias.

Neste caso o problema é saber como resultaría esta unión. En xeral as películas dedicadas a cada un deles tiveron bastante boa acollida de público e un notable éxito económico. Non parecía demasiado arriscado xuntalos a todos, algo que os fans esperaban, nunha soa cinta na que se investiron máis de douscentos millóns de dólares e que seguramente terá beneficios. O director é Joss Wheldon, un case novato no cine, procedente da televisión e que consegue un resultado aceptable. Creo que en mans dun directos algo máis experimentado neste tipo de cine podería ser algo mellor.

Non é fácil xuntar a esta cantidade de personaxes nunha soa historia e saír con ben. Por un lado un mérito da cinta é que sabe manter á perfección as características de cada un deles, algo que pode chamar a atención dos que non sexan seguidores dos cómics, pero que para os que si o son é algo notable. Thor, o fillo de Odín, inalterable e case hierático, pero maxestoso. O Capitán América nun mundo que non é o seu e que lle custa entender, un pouco fóra de lugar pero sempre disposto. O doutor Bruce Banner, escondido tanto do mundo como de si mesmo, sempre con medo a que saia Hulk, xa que non pode controlalo. E Tony Stark, Iron Man, faltón, prepotente, chulesco e individualista. Xunto a eles a Viuda Negra e Ojo de Halcón, case como acompañantes con algo menos de peso no desenvolvemento da acción, pero aínda así con escenas importantes. Facer que traballen xuntos é o máis difícil de todo, cada un quere facer a guerra pola súa conta e o de actuar en equipo non vai demasiado con eles, creen ser capaces de enfrontarse a calquera cousa pero eles mesmos deberán ser conscientes de que a ameaza á que se enfrontan non poderá ser derrotada se non colaboran.

Así estamos ante unha historia entretida e sobre todo ben feita. Para os que somos seguidores dos Vengadores desde hai anos quizais os primeiros tres cuartos de hora poden facerse algo pesados. Neles teremos case unha presentación da historia e os personaxes que se pode alongar demasiado, con excesivos diálogos e algunhas escenas para min prescindibles. A partir dese momento, cando xa os temos a todos xuntos, a película gaña en dinamismo, interese e, sobre todo, acción. Creo que se alonga demasiado nese principio, poderían telo feito algo máis breve e o resultado sería o mesmo. Claro que teñen que deixar claro como é cada un dos personaxes, as cousas que os motivan e animan actuar e como se van coñecendo pouco a pouco, xa que antes diso non se viran, pero sigo pensando que se fai algo largo e lento. Desde o momento no que embarcan no portaavións (impresionante concepto o desta nave cando se transforma) e empezan a interactuar entre eles a historia gaña en movemento e desde ese momento será case un non parar ata un final realmente espectacular.

Hai máis de cincuenta anos que estes personaxes apareceron en forma de historia gráfica, pero a actualización que se fixo deles esta moi ben, mantendo en parte o espírito de toda a vida e engadíndolle algúns elementos de modernidade. Non me vou parar nos espectaculares efectos especiais, realmente impresionantes, que fan crible unha historia de ficción imposible de filmar hai uns cantos anos. A imaxe dos heroes responde á perfección ao aparecido no papel e os actores creo que cumpren moi ben cos seus papeis. Nalgunhas críticas que vin, por exemplo, poñen de mediocre a mal ao actor que fai de Thor, pero creo que mantén a imaxe que teño do cómic, non se lle pode pedir máis. Unha mención especial para os moitos toques de humor que atoparemos, case todos eles xeniais. Iso si, a maior parte deles veñen de Iron Man, que coa súa forma de se da lugar a esas situacións entre cómicas e ridículas. De todos eles é co que quedo, sempre foi o meu favorito e neste caso creo que é o que máis luce de todos, é ao que lle dan máis cancha en todos os sentidos, quizais porque as súas dúas películas anteriores foron ás máis rentables, pero tamén porque o propio personaxe de Tony Stark da para moito. El leva o peso da maior parte das escenas e da acción. Tamén o Capitán América, outro dos que máis me gustaban, ten boa parte de protagonismo. Iso si, nas escenas finais a participación de Hulk é realmente espectacular e nalgún momento moi divertida.

Os actores na liña das súas películas individuais, case perfectos no desempeño dos seus papeis. Robert Downey Jr., coma sempre, cumprindo á perfección. Dos demais so cambia de actor o personaxe de Hulk, interpretado agora por Mark Ruffalo e creo que de forma destacable, non sei como resultaría nunha na que el fora o protagonista, pero me gustou moito. A Viuda Negra é Scarlett Johansson, que aparecera de forma fugaz nas de Iron Man, aquí colle algo máis de protagonismo e tampouco queda nada mal. E Ojo de Halcón é Jeremy Renner, que o tempo que aparece tamén cumpre á perfección. Claro que outro dos meus personaxes favoritos dos cómics era Nick Furia, que aparecera de forma breve nalgunhas das outras historias, interpretado como nesta por Samuel L. Jackson, creo que tamén de forma destacable, impecable co seu parche, o seu abrigo longo e a súa seriedade.

Creo que é evidente que disfrutei moito coa película, as dúas horas e media que dura pasáronseme nun suspiro, tendo en conta como xa comentei, que o principio aínda que me gustou quizais se me fixo un pouco longo. Imprescindible, penso eu, para os fans do cómic e recomendable tamén para os que nin os coñezan. Na casa so eu son lector de cómics, e a todos lles encantan estas historias. A unión de todos estes personaxes tivo un bo resultado, entretido, ameno e moi divertido en todos os sentidos, e espectacular como ten que ser. Tendo en conta o final (tras os primeiros títulos de crédito, que esta vez non hai que esperar ata o final de todos) e o éxito que está a ter creo que é maís que esperable (eu polo menos a espero) unha nova aventura á voz de “Vengadores, reuníos”.