"Todo oscuro, sin estrellas", de Stephen King

Teño varias novelas pendentes de comentario, pero ultimamente entre unhas cousas e outras non me queda demasiado tempo e a lista vai crecendo. Esta de hoxe é das que rematei máis recentemente e non lle tocaría aínda,pero como garda unha certa relación nalgúns aspectos coa inmediatamente anterior parecíame oportuno comentala xa, antes de que houbera demasiado espacio entre elas. Digo so unha certa relación, hai unha gran distancia entre ambas ao mesmo tempo, pero si un elemento común en canto ao plantexamento argumental no que se refire a poñer a persoas máis ou menos normais, cotiáns, nunha serie de situacións que poden levalos a comportarse de formas inesperadas non so para o lector, senón tamén para os mesmos protagonistas dos relatos. Claro que no caso de “Cara B” falamos dun autor novel e que escribe en lingua galega e no comentario do de hoxe estamos ante un dos máis coñecidos autores de literatura fantástica e de terror dos Estados Unidos, Stephen King. Xa digo de antemán que non é en absoluto unha comparación, non teñen nada que ver case en ningún sentido, pero si no que acabo de mencionar, ambos son dous libros de relatos breves que levan a xente normal a situacións inesperadas e ante as que reaccionarán de modo violento e lonxe do que poden ser na súa vida diaria.

“Todo oscuro, sin estrellas”, publicada en el 2011, é de momento a última novela de Stephen King publicada en España. De novo unha colección de relatos máis ou menos curtos, catro compoñen o volume neste caso, que sigo a pensar que é un dos lugares nos que mellor se move este autor. Con isto non quero dicir que as súas novelas longas non estean ben, pero estas coleccións de contos soen ser as que máis me gustan. Non é a primeira vez que King aparece por aquí, xa dixen nalgún momento que o xénero fantástico e de terror era un dos meus favoritos e penso que neste campo é dos que máis me gustan, aínda que nos últimos anos, sobre todo as súas novelas longas, están a ser algo menos interesantes. Como xa apareceu por aquí nun par de ocasións non vou deixar recensión biográfica, que ademais estendería demasiado este post. A súa última novela longa, “La cúpula”, gustoume bastante, salvando un final que non me convenceu demasiado. Tras esta teño pendente aínda unha colección de contos, “Después del anochecer” (2010) e polo momento en castelán esta de hoxe é a última. En breve chegarán as súas dúas últimas novelas publicadas en Estados Unidos, “11/22/63” e “Mile 81”.

Catro historias compoñen esta novela de algo máis de catrocentas páxinas, evidentemente non son relatos curtos, pero tampouco demasiado longos e xa vos digo que a intensidade e tensión dos catro farán que os rematedes case sen darvos conta. Como case sempre consegue atrapar ao lector e transmitirlle a tensión que sofren os protagonistas, facendo que case non sexa un capaz de deixar a historia ata coñecer o final das situacións, non é sinxelo deixalas á metade. So nunha delas hai un compoñente que podemos considerar fantástico que rompe un pouco coa liña das demais. As tres restantes son arrepiantes precisamente pola súa verosimilitude, porque parecen a ollos do lector como algo completamente posible e incluso real, algo que podería pasarlle a calquera en calquera momento da súa vida, é máis, a algúns e algunhas pasaríanlle cousas parecidas ou iguais.

“1922” é a historia de Wilfred Leland James, a súa muller Arlette e o seu fillo Henry. O título fai referencia ao ano no que transcorre a historia e se desenvolve na típica granxa americana da época da depresión. James é o dono da pequena granxa cos problemas económicos do momento, unha pequena explotación que vai sobrevivindo a duras penas, con moito traballo e poucas satisfacións e con moi pouco tempo para disfrutar realmente da vida. Leva varios anos casado con Arlette, dona dunha extensión de terreo pegada á granxa do seu home. Ela quere vendela a unha compañía que instalaría un matadoiro,vender o resto da granxa e que todos marchen á cidade, para levar unha vida algo menos complicada. James non quere ver iso e pouco a pouco vai convencendo ao seu fillo de que a súa nai non é boa, de que o que ela quere non é bo e que a única solución que teñen para evitar marchar é asasinala. Unha noite cometen o brutal asasinato e tiran con ela a un dos pozos que teñen nas súas terras. Aquí empezará unha espiral de intranquilidade, pesadelos, visións e torturas ante o que fixeron que vai levalos a un final quizais esperado, pero brutal.

“Camionero grande” está protagonizado por Tess, unha máis ou menos coñecida autora dunha saga de novelas de investigación protagonizadas por unha serie de mulleres que forman o “Club da Calceta de Willow Grove”. Ademais de escribir frecuentemente é invitada a dar charlas en clubs de lectores e lectoras coa única condición de que non deben estar demasiado lonxe da súa casa, non lle gusta demasiado pasar a noite fóra, deixar so ao seu gato e viaxar distancias demasiado longas. Recibe unha invitación firmada por Ramona Norville para que vaia a dar unha das súas charlas ao club que dirixe na biblioteca do seu pobo, Chicopee. A cantidade que lle pegan é superior ao normal e o pequeno pobo está moi preto da súa casa, tanto que pode ir e volver no mesmo día no seu propio coche. A charla é un éxito pero cando vai emprender a viaxe de volta a señora Norville suxírelle que programe no seu GPS un atallo que fará que chegue moito antes. Pero algo pasa, un pequeno accidente detén o seu coche, e un camioneiro que en teoría para con idea de axudala acaba violándoa brutalmente e deixándoa por morta nunha tubería. Cando esperta o asco, a vergoña e a desesperación apodéranse dela, non sabe se denuncialo ou non, ademais de outras cousas que descobre no seu momento. ¿Como reaccionará ante todo isto e as cousas que atopa?...

“Una extensión justa” é a que ten ese compoñente fantástico que fai que se separe da tónica das demais. Dave Streeter é un home de idade media ao que lle diagnostican un cancro terminal. Paseando un día atopa un pequeno posto ambulante cun home algo peculiar como vendedor. Para a falar con el e sen saber moi ben por que cóntalle a súa vida e o seu problema. Este lle di que é vendedor de “extensións xustas”, algo que Dave non entende demasiado ben ata que lle ofrece unha “extensión de vida”, dos menos de seis meses que lle quedan a máis de quince ou vinte anos; iso si, non por un prezo, senón a cambio de algo ou máis ben neste caso de alguén. Dave enseguida pensa en venta de almas e esas cousas, sería o esperable, pero non, o prezo é “simplemente” pasarlle a súa mala sorte a alguén que odie, que outra persoa sufra no seu lugar e Dave poida ter unha vida plena e feliz. ¿Atopará o protagonista a alguén para poder gañar eses anos? Teredes que lelo se queredes sabelo.

“Un buen matrimonio” para min é un dos máis inquietantes. Darcy Madsen é unha muller normal, sen nada que destaque nin para ben nin para mal. En certo momento da súa vida coñece a Bob Anderson, un contable e afeccionado á numismática. Tras un tempo de relación casan e van levar unha vida máis ou menos feliz, terán dous fillos e todo parece ir de marabilla. Pero un día Darcy descobre un tremendo e escuro segredo do seu marido, unha sospeita que vai converterse unha dura realidade coa que non sabe se podería convivir. O seu marido é un dos asasinos en serie máis buscados dos Estados Unidos. ¿Que vai facer Darcy agora?

Catro historias que te atrapan desde o principio, porque a idea central está aí desde as primeiras liñas, sen demasiados detalles anecdóticos. Todos eles nese habitual estilo de King que sabe enredar ao lector e non soltalo ata que a historia remata, algunhas veces cun suspiro de alivio e outras con algo de angustia, cunha acción continua e centrada nas historias dos catro protagonistas. Sigo pensando que o relato de extensión curta ou media é onde máis cómodo se atopa, ten novelas longas (algunhas moi longas) que tamén me gustaron moito, pero con estes outros é cos que máis disfruto. Sempre teñen algo novo, algo interesante, algo distinto que fai que non poidas deixalo ata que remata a historia, que case sempre te deixa un bo sabor de boca, así que vas a pola seguinte. No epílogo final comenta que xurdiron de noticias de prensa, de situacións vividas por el e da observación da realidade. Recomendable, creo que vai gustar aos afeccionados a este tipo de relatos, pero creo que os que non o son tamén poderán pasalo ben coa lectura.

"Cara B", de Ignacio Silva

Non hai moito tempo que chegou as miñas mans o libro que vou comentar hoxe e foi unha lectura que me sorprendeu gratamente. Non falo estritamente de novela porque é un conxunto de tres relatos máis ou menos curtos dentro do mesmo volume, cunha certa conexión entre eles que é a que lle da título ao mesmo. É un novo autor dentro do panorama literario en lingua galega e, polo que teño lido dáme a impresión de que promete bastante. Gustoume moito na forma de traballar a técnica narrativa, con algunhas innovacións curiosas e sorprendentes que me chamaron moito a atención, unha forma de contar as historias que ademais non é similar nos tres relatos e que parece que pode aportar algo a un xénero narrativo onde non é sinxelo facer cousas novas e, ao mesmo tempo, atrapar e agradar ao lector. O autor é Ignacio Silva e a novela titúlase “Cara B”, publicada en Edicións Xerais de Galicia en febreiro do 2011.

José Ignacio Silva Reguera, nado en Carballo (A Coruña) en 1978. É licenciado en Dereito pola Universidade de A Coruña. Recibiu varios premios como narrador cos seus relatos. En 2006 o Premio Gzcrea na modalidade de relato, convocado pola Dirección Xeral da Xuventude e Solidariedade pola historia titulada “Alén dos sentidos”. Con “Catro esquinas” gañou o Premio Ourense de Contos para a Mocidade en 2008, convocado pola Casa da Xuventude e a Agrupación de Libreiros de Ourense. O seu relato “Tic-Tac” foi segundo premio do Certame Os Viadutos en 2008, convocado pola Concellaría da Xuventude de Redondela. Nese mesmo ano gañou a sétima edición do Certame Literario Valle Inclán, convocado en A Pobra do Caramiñal pola Asociación de Amigos do Museo Valle Inclán coa novela curta “Cela aberta”. En 2009 foi gañador do II Premio de Novela Curta Cidade Centenaria, convocado polo concello de Riveira con “Vertixes” e do II Premio de Micronovela Concello de Soutomaior por “Escintileos”. “Cara B” recolle as súas tres novelas premiadas e é a primeira obra súa que aparece na colección Xerais Narrativa.

Este libro reúne eses tres relatos premiados nalgúns dos máis importantes concursos que se convocan en Galicia e en galego nestes momentos, un dato a ter en conta. A súa lectura pode darnos unha idea do que Ignacio Silva pode aportar a partir deste momento á narrativa galega. Tres historias completamente distintas, pero todas elas relacionadas por unha serie de aspectos, tanto técnicos no que se refire á forma de narrar como argumentais, no que se refire á situación á que chegan os protagonistas dos mesmos e como reaccionan ante ela. Son relatos curtos, pero en todos eles o protagonista central vai atoparse nunha situación límite que fará que reaccionen de maneiras que nin eles mesmos esperan, actuando dunha maneira que non parece corresponderse co que en realidade son ou coa súa actitude diaria ante a vida. Estas situacións farán que saia deles unha parte escondida e escura, algo que está moi dentro do seu interior e que so aparece cando están ante algo co que nunca pensaron que ían ter que enfrontarse. De aí o título, esa cara B que posiblemente todos temos, pero que ao mellor non aparece en ningún momento ao longo das nosas vidas, ou si, iso nunca se sabe porque non sabemos que nos deparará o día de mañá.

“Cela aberta” é un relato moi breve. Vainos contar a historia dun home racional, un intelectual que vai verse pechado unha cela por cuestións políticas. Os seus captores xogarán con el como se fora un rato de laboratorio, levándoo a extremos que nin el mesmo podería imaxinar.

“Vertixes” céntrase nunha historia de amor e desamor, Daniel e Ana son os protagonistas da mesma. Contada dunha forma que ao principio pode desconcertar un pouco, alterando o tempo da narración e con continuas idas e vidas do presente ao pasado, descubriremos como nace, se desenvolve e remata esa relación.

“Escintileos” é a terceira narración do conxunto, unha historia de violencia, gardas civís, enfermos mentais e algunhas cousas máis. Contada tamén dun xeito orixinal e algo desconcertante tamén ao principio, chea de segredos e lugares escuros e cuns personaxes tan escuros como a trama.

Non podo dicirvos cal dos tres gustoume máis porque todos teñen algo que os fai especiais e distintos a moitas das cousas que teño lido ultimamente. Destacaría, sobre todo, a orixinalidade á hora de narrar, rompendo a liña habitual do relato e facendo que o lector teña que poñer un pouco máis da súa parte do que pode ser habitual nunha serie de relatos curtos. Iso non quere dicir que sexan complicados ou difíciles de entender, en absoluto, pero precisamente é necesaria a colaboración do lector para levalos a bo porto. Quizais o máis simple nese sentido sexa o primeiro, pero non por iso está por debaixo dos demais, en absoluto, aínda agora cando recordo a súa lectura póñenseme os pelos de punta e as sensacións que me deixa son bastante desacougantes, por dicilo dalgunha maneira. Todos teñen máis dun elemento que lles da unha certa orixinalidade, sobre todo, como dixen, pola forma de contar as historias. De todos modos podo garantir que a lectura de calquera deles non vos vai deixar indiferentes. Son historias negras, escuras, violentas e ao mesmo tempo bastante racionais, comprensibles e case cotiáns. É difícil non poñerse na pel dos protagonistas e pensar que reaccionaríamos dalgunha outra maneira. Sempre é sinxelo dicir “eu non faría iso”, pero é máis complicado pensalo con frialdade e ser capaz de poñerse de verdade nesas situacións límite que poden levarte a facer cousas das que non te crerías capaz en absoluto.

O estilo é directo e ao mesmo tempo moi sensitivo, é moi fácil imaxinar as situacións, sentir o mesmo que senten os personaxes e sufrir case o mesmo que pasan eles. A dureza das historias queda perfectamente reflectida nas palabras, nos recursos que usa o autor para comunicar eses sentimentos e todos eles chegan perfectamente ao lector, chegando a poñer os pelos de punta en máis dunha ocasión, sen chegar en ningún momento a situacións esaxeradas ou que poidan parecer incribles, quizais iso é o que lle da máis dureza ás historias.

Un novo autor dentro do panorama das letras en galego, para min unha lectura recomendable en varios sentidos. As historias merecen a pena, a forma de contalas gustoume moito e a súa brevidade axuda a darlle aínda máis intensidade. Espero ler pronto algunha cousa máis de Ignacio Silva, creo que non me vai decepcionar. Hai uns días, vendo unha serie de televisión, escoitei esta frase, que se pode aplicar perfectamente a calquera destes relatos: “Afortunado é o home que nunca tivo que enfrontarse ao que realmente é capaz de facer”.

"El viajero", de Gary Jennings

O autor da novela que vou comentar hoxe xa apareceu por aquí en varias ocasións, así que, de momento, é o que máis se repite nos meus comentarios. As súas novelas, dentro do xénero histórico e de aventuras, son sempre sinónimo de entretemento misturado con unha gran cantidade de datos moi ben metidos dentro da historia. Todas as súas novelas son moi amenas e, ao mesmo tempo, aportan ao lector unha boa cantidade de información, froito dunha gran labor de investigación pola súa parte, sumado ademais ao intento que realizou sempre por coñecer os lugares nos que se desenvolven as súas historias. Agora, de toda a súa produción, so me queda unha das súas novelas por ler, algo que me da un pouco de pena, porque era ao que acudía sempre que quería garantir unha boa historia. O autor do que falo é Gary Jennings e neste caso a novela é “El viajero”, publicada orixinalmente en 1984 (é a súa segunda novela) e reeditada no 2006.

Gary Jennings é un autor estadounidense. Naceu en 1928 en Buena Vista, Virginia. Parece que tivo unha vida curiosa, aínda que non hai moitos datos biográficos sobre el. Viviu en Nueva Jersey e graduouse na escola superior pero posteriormente non recibiu unha educación formal, senón que se converteu en autodidacta. Aos 17 anos traballou como mensaxeiro nunha empresa de publicidade e co tempo e as súas dotes rematou como executivo de contas. Serviu na guerra de Corea como reporteiro e concedéronlle a Estrela de Bronce, sobre todo polo traballo realizado en favor dos orfos de guerra. Cando volveu seguiu dedicándose á publicidade. Pero sempre quixo ser escritor, polo que a deixou e empezou a escribir a tempo completo. Marchou a vivir a México, onde pasou 12 anos recollendo información e escribindo a novela que comento. As súas novelas fixéronse moi famosas polos seus detalles históricos. Fixo grandes traballos de investigación antes de escribilas. Ademais do tempo que pasou en México recollendo información para varias novelas sobre os aztecas tamén viaxou aos Balcanes (viaxe do que sae a novela que comento hoxe, sobre as viaxes de Marco Polo) e pasou uns anos viaxando en compaña de varias compañías de circo mentres escribía “Lentejuelas”, unha novela sobre dous soldados que ao rematar a Guerra de Secesión empezan a traballar nun circo. Tamén é autor de varias novelas e relatos que podemos incluír dentro do xénero xuvenil publicados entre 1962 e 1975, que foron as súas primeiras obras. A serie de novelas sobre os aztecas está formada por tres libros, dous son completamente del e o terceiro foi publicado tras a súa morte, baseada en textos seus pero rematada por outro autor. “Azteca”, publicada no ano 1980 é a primeira, “Otoño Azteca” de 1998, é a segunda e esa terceira que non é enteiramente súa, “Sangre Azteca” é do 2002. Ademais das mencionadas outra das súas novelas, do ano 1992, titúlase “Halcón”, de tema histórico tamén. Morreu no ano 1999. Todas as súas novelas podedes atopalas na Editorial Planeta.

“El viajero” vainos contar a historia do famoso viaxeiro Marco Polo. En algo máis de mil páxinas asistiremos a todas as aventuras que pasou este personaxe na súa viaxe desde Venecia ata os confíns de Asia, chegando á India, entre outros moitos lugares. Para a súa redacción, ademais dun gran traballo de investigación e recompilación de datos, Jennings realizou persoalmente boa parte da mesma viaxe que realizou o personaxe orixinal. Marco Polo, un personaxe histórico nacido en 1254 e que faleceu en 1324, comerciante e explorador veneciano que xunto co seu pai e o seu tío realizou unha das primeiras viaxes de occidentais pola ruta da seda da China. Cando volveu desta viaxe, e tras unha batalla contra Xénova, foi apresado e en teoría, durante a súa estancia en prisión dictou a un tal Rustichello de Pisa as memorias da súa viaxe. Esta obra foi publicada no seu momento baixo o título de “Descripción del mundo”, tamén coñecida como “El Millón” ou simplemente como “Los viajes de Marco Polo”. Este foi escrito orixinalmente en provenzal e foi traducido a case todas as linguas europeas. O orixinal perdeuse, e consérvanse varias versións da súa tradución, en moitos casos contraditorias. Estas memorias foron consideradas por moitos contemporáneos como algo fantásticas e cheas de mentiras. No seu leito de morte, a familia de Marco pediulle que confesase que mentira, algo ao que se negou dicindo que so contara a metade do que realmente vira.

Pois isto é o que vai facer Jennings en “El viajero”, contar todo aquilo que Marco Polo non contou no seu libro orixinal, todas esas historias que o protagonista non chegou a contar no seu momento para que non o chamaran mentireiro e fantasioso. Así comeza a novela, co protagonista xa ancián falando co personaxe que transcribiu o libro inicial, dicíndolle que agora vaille contar absolutamente todo o que pasou nas súas viaxes para que el despois poida convertelo nunha novela cun protagonista ficticio, porque si xa é considerado mentireiro polo libro anterior, máis lle choverían as críticas agora que se decide a contar a historia completa e verdadeira. Empeza a historia na súa Venecia natal, cun Marco neno baixo a tutela dos seus criados, a súa nai morreu e o seu pai está de viaxe, así que crece nun ambiente onde o que menos hai é orde e disciplina. A súa familia de comerciantes xa é rica, e iso fai del un neno consentido, mimado e que cre que pode facer absolutamente todo o que lle veña en gana. Durante os seus anos de infancia e adolescencia métese en varios problemas, un deles lévao á cadea e a ser condenado ao desterro. Nese momento volven o seu pai, Nicolás, e o seu tío, Mateo, da súa viaxe por Oriente cunha carta do Khan Kublai para o Papa na que lle pide sacerdotes e xente ilustrada para que volvan con eles ao gran Imperio Mongol. Así que vistas as circunstancias nas que está o seu fillo terán que levalo con eles nesa nova viaxe ata a capital do imperio do gran Kublai. Tras moitas aventuras chegará a ser conselleiro do Khan e incluso o seu emisario en distintos destinos do vasto imperio, coñecendo a todos os pobos do momento, tratando e convivindo con eles. Este servizo ao gran gobernante mongol durou aproximadamente uns dezasete anos.

No estilo habitual deste autor asistiremos primeiro a eses anos de adolescencia de Marco, as súas aventuras e desventuras que o levarán a caer en desgraza diante do goberno de Venecia e provocarán a súa case obrigada saída co seu pai e o seu tío na embaixada destinada á capital do imperio mongol. A viaxe é longa e durante a mesma tomará contacto con gran cantidade de pobos, civilizacións, formas de vivir, paisaxes..., todo isto será retratado con perfección polo autor. Ademais sempre sen ser demasiado pesado nin descritivo, como sempre é capaz de introducir todos estes datos e situacións dentro do argumento, actuando cos personaxes principais e todos os que xirarán ao redor deles. Así chegará a coñecer al gran Khan Kubilai, o gran gobernante do interminable imperio mongol. Marco é un home arriscado e valente, que non se pensa demasiado as cousas e iso fará que ao principio haxa unha certa tensión con este personaxe, pero esa mesma valentía e sinceridade fará que se estableza entre eles unha relación de amistade e confianza que converterán a Polo nun dos máis achegados a el na corte e ao que lle encargará varias tarefas de gran importancia. Moitas destas tarefas farán que teña que viaxar moito máis, con encargos do Khan tanto militares como económicos. Isto fará que de novo o autor aproveite para contarnos os costumes e usos de todas esas terras e pobos. Realmente simpática e chea de humor, algo negro en ocasións, a temporada que pasa na India, unha das partes que máis me gustaron. A través do contacto con todos os que se van atopando coñeceremos á perfección a todos eses pobos, as súas formas de vivir, de morrer, as súas relixións (case sempre vistas desde a óptica subxectiva do protagonista, como case todo, claro), os seus costumes, como son as súas rúas, as súas casas por dentro e por fóra..., absolutamente todo. E como dixen dunha forma moi amena e en moitos casos moi divertida, que en varias ocasións rin a gusto mentres estaba a ler. Iso si, hai dous aspectos nos que se centra por riba de moitos dos demais. Por un lado coñeceremos perfectamente como se alimentan, que comen, como o preparan e as reaccións que provocan eses pratos nos personaxes principais, con gusto nalgúns casos e con asco noutros. Por outro lado os que teñan lido algunha das súas outras novelas saberán que os temas referidos ás relacións sexuais son algo explícito e habitual dentro das mesmas. Pois nesta non é menos, tamén vai contar todas as súas aventuras sexuais coas distintas mulleres de todos os pobos que se vai atopando nas súas viaxes, como son elas, como é o seu corpo e cales son os costumes sexuais de cada unha delas. Como sempre contado todo con claridade, so nun par de ocasións vólvese algo máis recatado e deixa de contar algunhas cousas, teredes que lelo para saber con quen e por que.

Para min unha lectura recomendable tanto polo entretemento que proporciona como pola cantidade de datos, uns máis interesantes que outros, que nos vai aportar en cada páxina. As súas algo máis de mil páxinas case podo dicir que se me fixeron curtas, disfrutei moito coa lectura e coas supostas aventuras deste personaxe. Digo supostas porque algunhas son completamente cribles, pero outras non o son tanto, aínda que case sempre dentro dun certo aire de verosimilitude pasada por unha certa esaxeración. Non so é unha lectura entretida, senón tamén divertida e interesante, tanto que a pesar da cantidade de información e de aventuras non se me fixo longa nin pesada en ningún momento. Ten ese estilo Jennings fluído e sinxelo pero cheo de matices, unha das formas de escribir máis cinematográficas que atopei nestes últimos anos, tanto que aínda non sei como é posible que ningunha das súas novelas fora levada ao cine ou convertida en serie de televisión, a verdade. Marco Polo, outro deses personaxes que nos deixa a historia, cunha mistura entre realidade e fantasía, pero atraínte ao fin e ao cabo. Conseguide o libro e facede unha das maiores e máis longas viaxes da historia, é o que teñen os libros...