Hai poucos días que rematei de ler a novela que vou comentar hoxe e tiven que deixar un certo tempo para poder pensar, reflexionar un pouco sobre ela, e sobre todo deixar que pasara un pouco ese sabor entre triste e amargo que me deixou. Estamos ante unha historia dura, máis dura cando coñecemos o final desde que iniciamos a lectura e sobre todo cando sabemos que o que imos ler non é froito da imaxinación dun novelista, senón que é algo completamente real, quizais para algúns lectores demasiado real, e aínda así eu non a deixaría pasar. A súa lectura fixo que durante a mesma e despois de rematala tivera que pensar un pouco nunha serie de cousas, na vida e o seu desenvolvemento, nas persoas, en como queremos que sexa o noso día a día. Pero non me vou poñer demasiado filosófico e deixarei que cada un pense sobre o que queira cando a lea. Debe ser a primeira novela de nacionalidade finesa que lin e nalgúns aspectos veremos como ten un aire distinto, peculiar no desenvolvemento do día a día da xente dese país. Falo dunha novela escrita entre dúas persoas, marido e muller, que teñen que enfrontarse a unha realidade que se interpón entre eles como un muro de grandes dimensións, algo do que non poden escapar e que cambiará moitas cousas. Os autores son Reko e Tina Lundán e a novela titúlase “Semanas, meses”. É de edición moi recente e ademais publicada simultaneamente en galego e castelán por Faktoria K de Libros na súa colección NarrativaK. Comentar tamén que a tradución ao galego é das primeiras dunha obra finesa a esta lingua e foi realizada por Jarna Piippo e polo meu compañeiro de traballo e amigo, Ramón Nicolás, e desta a continuación ao castelán. Unha tradución que non foi fácil, primeiro pola linguaxe do orixinal e logo porque non é sinxelo adaptar non so a lingua, senón a forma de ver a vida dunha cultura europea algo distinta da nosa.Reko Lundán naceu en 1969 en Janakkla (Finlandia) e morreu en outubro de 2006 en Helsinki. É un novelista e dramaturgo cunha carreira moi prometedora, foi un dos máis premiados e recoñecidos no seu país. Comezou os seus estudios na Academia de Teatro, onde se licenciou en 1994. Ademais era un home moi implicado en cuestións económicas e sociais, traballando tamén como comentarista de televisión e guionista nese mesmo medio. A súa primeira novela recibiu o Premio Finlandia en 2002. Tamén foi nomeado para o premio de mellor dramaturgo nórdico no 2002. É autor de tres novelas e nove obras de teatro. Todas elas cun fondo de denuncia social máis ou menos claro. Concibía o seu traballo como unha forma de entreter, pero tamén consideraba que tiña que facer algo máis, remover as conciencias e denunciar eses mesmos problemas que comentaba en televisión. A principios do ano 2004 foille diagnosticado un tumor cerebral que terminou coa súa vida dous anos despois. Continuou traballando ata o momento da súa morte e esta obra que comento hoxe é unha boa mostra diso.
Tina Lundán nace en 1970. Estudou musicoloxía e literatura finesa na Universidade de Helsinki. Actualmente traballa nun canal de televisión no seu país. Trala publicación desta novela que comento hoxe publicou “O primeiro verán” no ano 2008 centrada no ano de loito trala morte do seu home.
“Semanas, meses” non é exactamente unha novela ao uso, é o diario de dúas persoas, dos dous integrantes dunha parella trala case sentencia de morte que lle dan a el cando lle diagnostican un tumor cerebral en estado moi avanzado. Por iso dicía ao principio que desde que un empeza coñece o final, aínda que isto non sexa o importante. É o diario que van escribindo Reko e Tina desde o día no que empezan un duro camiño, difícil, doloroso en todos os sentidos, un camiño no que sempre aparece dalgunha forma a esperanza, a confianza nun milagre (máis nun que no outro) ou o non querer ver a realidade, porque ambos saben cal será o final dese camiño en común. Imos ler as confesións de Aki (Reko Lundán) e Minna (Tina Lundán), dous “personaxes” que esconden aos autores reais, quizais tentando poñer un pouco de distancia entre a realidade e a ficción, aínda que neste caso a realidade é a que hai e non creo que haxa nada de ficción. Ademais veremos como reaccionan ante a situación non so amigos e familiares, senón tamén as dúas fillas da parella, a pequena Kerttu e a súa irmá maior Saara, que verán como o seu día a día cambia, como os seus pais non se comportan da mesma maneira que antes ata chegar ao momento final. A historia irá alternando as narracións de un e outro, de tal forma que veremos case as mesmas cousas pero desde dous ópticas lixeiramente distintas. Por un lado o punto de vista do enfermo e por outro o da persoa que ten que atendelo e realizar ademais outras moitas tarefas, dous puntos de vista a veces enfrontados por parte de dúas persoas que se queren profundamente. Desde o momento do diagnostico empezan un camiño, moi cheo de esperanzas que se van esvaecendo pouco a pouco, con máis momentos de caída que de subida, onde un pequeno avance irá seguido do máis profundo retroceso. Non quero contar moito máis, porque aínda coñecendo o final, asistir ao proceso que van sufrindo é realmente emocionante.
Non estamos ante dous personaxes literarios, estamos ante dúas persoais reais, de carne e óso, cos seus medos que todos podemos entender, as súas frustracións, as súas esperanzas... Esa realidade é a que lle da, creo eu, o gran mérito ao desenvolvemento da historia. Non hai nada de idílico, de maravilloso, case nada de consolo e case ao final da historia descubrimos algo que fará que a pedra que temos no peito durante a lectura pese aínda máis. O relato é duro por esa credibilidade e realidade, non falo de verosimilitude, senón de realidade, directa e dura. É tremendo ler como ela en máis dun momento está realmente farta da situación, como non pode soportalo máis e o seu maior desexo neste mundo é pasar unha noite tranquila sen ter que atendelo, pero máis tremendo é recoñecer que moitos de nos na súa mesma situación pensaríamos e sentiríamos case o mesmo porque no fondo estamos a falar de seres humanos, non de personaxes de ficción. A través deste relato confrontado veremos o que pensa e sente el ante as cousas que lle pasan, ante os tremendos efectos secundarios de todos os tratamentos que recibe e como tamén aparecerá como un ser egoísta en máis dun momento, máis preocupado polo seu traballo que por outras cousas, cando ese traballo non é máis que unha forma de tentar seguir estando vivo. E logo veremos case o mesmo pero desde a óptica dela, o que pensa e sente ante as mesmas situacións, descubrindo que moitas veces son case puntos de vista e reaccións distintas, pero sempre moi humanas e comprensibles.
Por outro lado a historia pode caer en algo de frialdade, case como se tentaran ver as cousas desde fóra, pero tamén influenciados por unha forma de ser, como dixen ao principio, distinta da nosa. Sobre todo ao principio da historia temos unha serie de notas a pé de páxina que axudan a entender un pouco que nos países nórdicos viven a vida doutra maneira. Unha das que máis me sorprenderon foi a que fai alusión ao “día dos caramelos”, explicando que en Finlandia os nenos, por norma, so comen caramelos ou chucherías un día á semana, que soe ser o sábado. Todas estas notas axudan ao lector a entender moito mellor certos aspectos da historia que poden resultar sorprendentes para un lector de países menos fríos en todos os sentidos. A morte está sempre presente na historia, pendendo sobre eles como algo imposible de evitar, pero ao mesmo tempo está chea de vida, non so de desexos de vida porque as pequenas esperanzas que aparecen (aínda que o lector saiba como vai rematar) son as que levan á parella protagonista a tentar asumir que lles vai tocar renunciar á propia vida e a dun ser moi querido demasiado pronto, algo que aos seus ollos é tremendamente inxusto.
Faktoría K achéganos, ademais en galego e castelán, unha novela que posiblemente doutra maneira non chegaría a nós, dunha literatura creo que algo descoñecida e dun país, ademais, no que a lectura é unha actividade moi habitual. A min gustoume a pesar da súa dureza e de que non é unha historia excesivamente optimista. Creo que é unha lectura que deberíamos facer, que pode facernos pensar moito, reflexionar sobre unha serie de aspectos das nosas vidas que igual necesitan un proceso de cambio ou que pode axudarnos a ver moitas cousas con outra perspectiva. Para min recomendable.
Como remate déixovos un fragmento:
“MinnaLogo de preguntar polo tempo, entendín decontado que fora un erro. Aki palideceu e temín que sufrise un novo ataque. Metín a man no seu peto e saquei unha latiña de caramelos que contiña tranquilizantes. A pílula quedou rodando na súa boca. Eu coñecía o sabor fariñento e nauseabundo do valium seco cando se apega ao padal. Na miña cabeza golpeaban aínda as palabras da médica. Que pouco tempo de vida lle dera ao meu marido!
Aki
Que sentido ten comezar a escribir unha novela cando se chega á casa do hospital, despois de saber que se teñen semanas ou meses de vida? Nin na fase máis eufórica, producida pola cortisona, sería posible cumprir a tarefa a tempo. E por que estraña razón debería escribir fose o que fose ata as derradeiras forzas? Non sería máis importante lerlle un conto á pequena Kerttu todas as noites? Falar con Saara sobre como foi o día?”
No hay comentarios:
Publicar un comentario