"Nueva York", de Edward Rutherfurd

Dous eran os xéneros que máis lía hai xa bastantes anos, a ciencia ficción e o terror eran fundamentalmente o que máis pasaba polas miñas mans. Logo, co tempo, isto foi cambiando cara a un espectro moito máis amplo e agora podemos dicir que leo de case todo, pero as miñas preferencias desde hai uns anos van na liña do que se chama novela histórica, aínda que xa comentei en máis dunha ocasión que neste caso entran moitas cousas e está moi de moda desde hai xa algún tempo, con moitas cousas destacables e outras, aínda que das que teño lido as menos, prescindibles. Unha das novelas que me achegaron máis a este xénero é do mesmo autor que a que comento hoxe e é das que teño un mellor recordo polo entretida, amena e pola cantidade de datos que me aportou. Unha das razóns do meu gusto por este xénero ven por aí, porque cando está ben feita e, sobre todo, ben documentada apórtame unha boca cantidade de datos interesantes. Claro está, sempre e cando teña ademais unha boa historia que seguir ao mesmo tempo que se aprende algo. “Londres” chegou a min de casualidade, era unha novela bastante longa e dun autor que non coñecía, pero a historia tiña boa pinta e a verdade é que non me decepcionou, gustoume moito, entretívome e ensinoume unha boa cantidade de cousas da historia de Inglaterra. A verdade é que ao principio asustaba un pouco, unha historia que transcorría durante varios séculos ao redor da fundación e desenvolvemento da cidade de Londres, parecíame algo inabarcable para unha soa novela, pero o autor conseguía o seu obxectivo, e dunha maneira que me atrevo a cualificar de maxistral. A súa última novela, de publicación recente, é “Nueva York” na que fai o mesmo trasladándose agora a unha das cidades máis atraentes do mundo e contándonos a súa historia. Xa digo de entrada que me gustou moito, unha lectura que disfrutei e que me aportou unha boa cantidade de cousas, algunhas xa coñecidas e outras non tanto. Por certo, o autor é Edward Rutherfurd.

Este non é o nome real do autor, polo que vin, é o alcume literario de Francis Edward Wintle, un novelista nacido en Salisbury (Inglaterra) en 1948. Ten a súa propia páxina web, www.edwardrutherfurd.com , con bastante información sobre el e as súas obras, iso si, en inglés. Os seus estudios realizounos en universidades de prestixio como Cambridge ou Stanford (California). Traballou no mundo da política e a edición de libros. En 1983 abandona o mundo editorial e volve a súa cidade natal para escribir “Sarum”, unha novela histórica que condensa case dez séculos de historia ao redor de Stonehenge e Salisbury. Publicouse catro anos máis tarde e chegou a ser un bestseller en pouco tempo, permanecendo durante case catro meses nas listas do New York Times. Desde entón escribiu varias novelas máis, todas elas grandes éxitos e cun esquema similar. Son crónicas históricas desde un momento moi atrás no tempo ata a actualidade, misturando personaxes ficticios e reais procurando concentrar os acontecementos ao redor dunhas poucas familias que van crecendo ao longo do tempo. En 1991 publica “Rusos”, “Londres” en 1997, “El bosque” no 2000, “Dublín: Fundación” (2004), “Irlanda” (2006) e a última polo momento a comentada hoxe, “Nueva York” aparecida a finais do 2009. Nestes anos divide o seu tempo entre o seu país natal e a cidade de Nueva York e participa en varias asociacións culturais no seu país. As súas novelas están traducidas a máis de vinte idiomas. A última gañou o premio “Langum para historias de ficción americana” no ano 2010. Moitos falan del como un discípulo doutro gran autor do xénero, James Michener. Todas as súas novelas teñen unha gran extensión, acorde coa cantidade de tempo no que transcorren e o traballo de documentación é exhaustivo e bastante serio, polo que todas merecen a pena. De momento solo lin esta última e a mencionada ao principio, pero as restantes caerán pouco a pouco porque se están tan ben como estas dous seguro que merecen a pena.

A historia comeza en 1664 e veremos como a maior parte dos sucesos irán coincidindo coa chegada dos emigrantes á cidade. Ao principio estaremos en Nova Amsterdam, asentamento fundamentalmente holandés que coincide co que hoxe sería Manhattan. Aquí aparece o primeiro personaxe histórico, o gobernador Peter Stuyvesant. Dirk van Dyck e Margaretha de Groot serán os primeiros protagonistas da historia, un matrimonio no que el dedícase ao comercio de peles cos indios ademais de venderlles algo de alcohol de vez en cando. Ademais ten unha filla cunha india, Pluma Pálida, que aparece nos inicios da historia. Margaretha é unha muller forte e ambiciosa que non vai permitir que o seu marido ande con outra muller, e menos se é india. Durante este tempo estaremos ao tanto dos problemas dos holandeses que viven nesta zona cos ingleses, en continuas loitas pola hexemonía e o goberno deste novo e gran país. A estes únese Thomas Master, un inglés que estará entre os dous mundos, o inglés e o novo mundo. Tamén coñeceremos a Quash, un dos escravos negros dos van Dyck. Estes serán o núcleo de case todos os personaxes posteriores, cruzándose continuamente entre eles, case ata chegar ao século XX, ademais de outros novos que irán incorporándose ao longo dos case catro séculos nos que se desenvolve a novela. Tras a guerra entre os ingleses e os holandeses, Nueva York pasará a mans dos primeiros, dependendo da coroa británica, o que traerá tamén moitos problemas. No século XVII a cidade será territorio inglés. De aquí pasamos a 1735, tomando protagonismo a descendencia das dúas ramas da familia Master. Eliot Master é un avogado de Boston que vai a Nueva York coa súa filla Kate para visitar ao seu irmán, Dirk Master, un comerciante con diñeiro e ao seu sobriño, John Master, un vividor ao principio desta parte da historia. Tamén teremos a Hudson, o fillo de Quash e a súa familia. Xa nesta época estamos ante unha gran cidade, un centro social, cultural e, sobre todo, económico. Pasamos a mediados do XIX, en 1849, cunha nova chegada de emigrantes, neste caso irlandeses, con novos personaxes como Mary O´Donnell e o seu irmán, Sean, que entrarán en contacto con descendentes dos anteriores. Nesta época a cidade supera o medio millón de habitantes. Chegará o momento dos problemas coa escravitude e a mención a unha novela que influíu bastante nesta situación, “La cabaña del tío Tom”, de Harriet Beecher Stowe. Antes disto a guerra da Independencia e logo a Guerra Civil americana, ambas coa presencia de todos os personaxes históricos fundamentais no seu desenvolvemento. A principios do século XX a emigración italiana, coa chegada de novos personaxes, a familia Carusso, que chega a Nueva York desde Italia para tentar levar unha nova e mellor vida. E desde aquí un longo camiño ata o século XXI, finalizando case tras a destrución das Torres Xemelgas. Antes pasarán por aquí as grandes referencias que case todos coñecemos desta gran cidade: o edificio Dakota (testemuña muda do asasinato de John Lennon), a ponte de Brooklyn, o Cotton Club, o Empire State e outros famosos rañaceos, a Estatua da Libertade..., todos integrados como uns personaxes máis dentro do desenvolvemento da historia. So boto de menos unha cousa, e é que temos ao holandeses, ingleses, irlandeses, italianos..., pero os chineses, tamén unha forte entrada de emigración con presencia na cidade penso que non aparecen en ningún momento, habería que preguntarlle ao autor se ten algunha razón para isto ou simplemente non quería complicar máis a historia.

A novela gustoume moito, entretén e aporta gran cantidade de datos. As historias vanse cruzándo entre as distintas familias dunha forma máis que crible e con situacións moi cotiáns, problemas normais e con moi poucas cousas que non sexan verosímiles. Penso que este autor manexa á perfección, igual ou mellor que outros máis recoñecidos dentro do xénero, unha grande cantidade de personaxes conseguindo que o lector non se perda entre todo ese maremagnum de historias cruzadas. Ten un estilo fluído, sinxelo, pero non por iso fácil. As descricións de lugares, edificios, rúas, ríos...é completa, con poucas palabras recoñeceremos perfectamente eses sitios que temos visto en infinidade de películas (e algúns seguramente coñecerán de forma directa, claro) cun equilibrio perfecto entre esas descricións e a acción. Os datos históricos están moi ben engarzados dentro da historia, de tal maneira que non é fácil deixar a lectura, porque sempre quererás saber que lles pasará a continuación. Quizais algúns personaxes teñen menos presencia da que a algúns lectores lles gustaría ou parece que van ser máis importantes do que serán en realidade, pero tamén haberá outros personaxes que terán o efecto contrario. É unha novela de personaxes e de lugares convertidos en personaxes, xa que moitos dos mencionados e outros terán unha parte importante dentro do desenvolvemento da acción. E xunto con eles unha serie de personaxes históricos de todo tipo: políticos, militares, escritores, pintores, músicos..., aportando moito á historia.

Xa tiña ganas de coñecer esta cidade, pero agora creceron ata límites insospeitados, de tanto vela no cine e a televisión a lectura desta novela é case visual, porque as referencias son coñecidas por case todos. É unha novela longa, de máis de mil páxinas, pero que non se fai nada pesada, todo o contrario, a min enganchoume desde o principio, paseino moi ben e non tiña ganas de de rematala. Unha lectura moi entretida, amena e interesante ao mesmo tempo, para min completamente recomendable.
E remato cunha frase extraida do libro que pode resumir á perfección penso que tanto a lectura como a realidade de Nueva York: “Non hai apenas nada que un non poida atopar en Nueva York”.