"La caída de los gigantes", de Ken Follet

Hai autores que sempre espertan moitas expectativas, as súas novelas son esperadas por lectores de todo o mundo con bastantes ganas e normalmente veñen sempre precedidas de boas campañas de publicidade, aínda que teñan garantidas as ventas. Son os creadores de best-sellers que moitos coñecemos e lemos. Ser autor deste tipo de novelas as veces parece que ten un certo compoñente de novelas sinxelas, de calidade media e cousas dese tipo. Eu son dos que len moitas destas obras e penso que este concepto, como xa teño comentado algunha vez, tería que perder un pouco ese elemento case pexorativo que ten en ocasións. Dentro deste saco hai bos autores e outros de calidade media, malos penso que non, que a xente tamén sabe o que le, pero sempre pensei que o máis importante é que a xente lea, e que lea bastante, iso é o máis importante. Cando un é un bo lector serán esas ganas as que lle fagan ir alternando entre cousas mellores e digamos “máis serias” literariamente falando e estas outras, que aínda así, son moitas veces boas, tampouco imos negar iso. Esta novela de hoxe está dentro do concepto de best-seller no seu máis amplo sentido, falamos da última novela do máis que coñecido Ken Follet, “La caída de los gigantes”, publicada moi recentemente e cun número de ventas máis que importante. Moitos estabamos esperando, tras “Un mundo sin fin” a publicación da seguinte novela deste autor, un dos meus favoritos cando se trata de pasar un bo e entretido rato de lectura ademais de aportar algunhas cousas máis na mesma. E o caso desta é deses, comezarei dicindo que, por fin, entendín perfectamente todo o conflito que deu lugar ao comezo da Primeira Guerra Mundial, maticemos de todos modos. Hai anos que rematei de estudar, e hai moitas cousas que esquecín, claro está, sabía o motivo central do conflito, pero tras esta lectura quedoume completamente claro, así que un mérito xa ten. Non vou falar da súa biografía porque xa apareceu en algún comentario anterior, remítome a el.

Por se non o sabedes, esta novela forma parte dunha triloxía, da cal é a primeira. Non son demasiado amigo deste concepto de novelas por partes, sobre todo cando teño que esperar ao 2012 pola segunda e ao 2014 para poder rematar a historia. Ao final da novela quedoume un certo sabor amargo, cando máis metido estaba na historia dos personaxes cheguei á última páxina, e non me sentou nada ben. Chegado ese momento estaba eu xa disfrutando e sufrindo con eles e quedan varias cousas colgadas que sei (ou supoño) que continuarán nas seguintes, pero paréceme demasiado esperar, a verdade. A triloxía é un proxecto ambicioso contido baixo o título de “The Century” (“O século”) e por se alguén non o sabe é unha historia de varias familias ao longo de todo o século XX, mentres están todos inmersos en algúns dos acontecementos históricos máis importantes do século pasado. Nesta primeira chega ata mediados dos anos 30. Empeza a historia uns anos antes da Primeira Guerra Mundial e a parte central da mesma transcorre entre esta guerra e a Revolución Rusa, serán estes os dous acontecementos máis importantes da historia. A segunda partirá máis ou menos do crack de 1929 e a Segunda Guerra Mundial e a terceira concentrarase na Guerra Fría e os acontecementos dos últimos anos do século. Parece algo tremendamente ambicioso, nada fácil e complexo, xa que a historia circula ao redor dunha serie de familias e personaxes que veremos como pouco a pouco van cruzando os seus destinos e participando directamente en todos estes feitos.

Representantes de familias de cinco países serán os que tomen parte na historia que nos vai contar, aínda que uns son algo máis importantes que outros en canto á acción, todos teñen a súa importancia e a súa función e misión dentro da historia. De todos modos penso que a familia inglesa xunto coa galesa son os que máis interveñen; nun segundo plano teríamos aos rusos e aos alemáns e se fora un ranking o último posto sería para os americanos, que teñen unha participación algo menor. O número de personaxes da novela é, como soe pasar coas grandes novelas deste autor, é enorme, pero fronte a outras (polo menos no meu caso) non foi nada difícil seguir a historia en ningún momento. A verdade é que penso que xoga maxistralmente con eles, case como pezas dun xadrez movidas por un gran mestre. Penso que este é un dos maiores méritos de Follet, esa capacidade que ten para mover a un gran número de persoas dentro do mundo da súa novela sen que ningúns sexa anecdótico, todos teñen o seu momento de importancia e todos destacan por algunha cousa, a pesares de ter tamén varios protagonistas que levan o peso da historia. A forma que ten de movelos paréceme impresionante, imos ver como personaxes que parecen completamente lonxanos vanse cruzar en algún momento e o mérito é facer que non pareza nada imposible, senón completamente verosímil. Estes serán os personaxes principais (dos que so direi un par de cosas para que o teñades en conta, pero procurando non contar demasiado):

A familia galesa son os Williams, unha familia de mineiros, e a novela comeza con eles, cando Billy Williams (un dos principais) empeza a traballar de neno na mina. Este inicio fixo que ás poucas páxinas tivera medio claro que a novela ía ser das que me gustan, tiven unha sensación desas que me dixo que ía estar ben, e non fallou. Dentro desta familia este e a súa irmá, Ethel, serán dous dos que máis aparecerán na historia e levarán boa parte do peso da mesma. Ethel traballa como criada na casa duns nobres ingleses, outra parella de irmáns que xunto cos dous galeses serán, penso eu, os elementos máis importantes da historia.

A familia inglesa son os irmáns Fitzherbert, os nobres que funcionan un pouco como contrapunto dos irmáns do parágrafo anterior. Son o conde coñecido como Fitz e a súa irmá Maud. Teñen unha casa na que traballa Ethel Williams ao principio na novela. Fitz é o típico nobre inglés tradicionalista e que sempre defende a súa postura, mentres Maud é todo o contrario, unha muller que, aínda sen perder ese aire de nobreza, loita polos dereitos das mulleres, sufraxista e algo máis moderna que o seu irmán. Ademais Fitz está casado con Bea, una princesa rusa que tamén terá un papel bastante destacado no desenvolvemento da historia.

A familia alemá tamén pertence á nobreza, son os Von Ulrich, dos que destacará por riba de todos o fillo, Walter, un home que antes da guerra vive en Inglaterra traballando na embaixada do seu país.

Os rusos son os irmáns Peshkov, Grigori e Lev, que tamén serán bastante importantes en moitos dos acontecementos que nos vai contar o autor en moitos sentidos. Dous irmáns moi distintos, serio e traballador un e golfo e vividor o outro, o que dará lugar a algúns conflitos.

E por últimos os americanos teñen dúas familias máis ou menos importantes. Por un lado temos a Gus Dewar e os seus pais, de clase alta el traballa como asesor do presidente Wilson. Por outro lado temos a unha familia rusa afincada en Estados Unidos desde hai tempo, destacando o pai Josef Vyalov e a súa filla Olga, que tamén terán un papel destacado.

Ao lado destes que eu considero os máis importantes teremos a unha boa cantidade máis de familiares, amigos ou veciños que irán tendo a súa función dentro da historia. Poucos son os que aparecen unha soa vez, como dixen antes non hai ningún que non teña algo que dicir, algo que facer que sexa importante para o argumento.

O mellor de todo é como o autor vai xogando con eles, como imos vendo as súas vidas, como van cambiando, crecendo, evolucionando tanto persoalmente como nas súas relacións en calquera sentido. É imposible non esbozar un sorriso en algún momento cando ocorre algo disto, como tendo unha certa complicidade co autor, dicindo “anda, que ben o fixeches”.

Destacaría tamén algo que sempre me chamou a atención neste autor, a dimensión dos seus personaxes femininos que case sempre son algo máis importantes que os masculinos. Xa en novelas anteriores é algo que destacaría, sempre son mulleres con carácter, con moito que dicir e determinantes nas historias. Neste caso, que vemos que é unha historia que transcorre na súa maior parte durante a guerra, podería parecer que isto non ía ser así, pero non. Penso que a maior parte das mulleres que aparecen na historia son as que levan a voz cantante, algo máis importante que a maior parte dos homes, que non quero dicir que non sexan tamén importantes, pero mulleres como Ethel, Maud e algunha máis destacan por riba de todos eles.

E logo temos a unha serie importante de personaxes históricos, a maior parte deles con intervencións directas, é dicir, que aparecen como elementos reais dentro da historia interactuando cos personaxes de ficción. Ao final da novela o propio autor di que todas estas intervencións están baseadas nas súas investigacións e que o que fan ou din parte de momentos reais do que se está a contar, tanto se falan con outros reais como se o fan con personaxes ficticios, trasladando as súas palabras do momento a esas escenas inventadas polo autor. Así teremos ao presidente Wilson dos Estados Unidos, a Winston Churchill e todos os que gobernaban Inglaterra neses anos, ao Kaiser Guillermo, Lenin e Trotsky en Rusia..., penso que todos están perfectamente incluídos dentro do argumento dunha forma moi destacable. Ese é outro mérito, a investigación e o ben que xoga cos datos históricos para contarnos perfectamente os acontecementos centrais dos anos nos que transcorre a novela. Evidentemente non son historiador, pero polo que estudei e o que lin penso que como historia é unha gran novela que incluso, se non fora pola súa extensión, podería ser usada como manual para algunhas clases de historia. Pena que sexa tan longa, algo que asusta moito ao alumnado, a verdade.

Esta vez xa me pasei un pouco de máis de extensión, pero non son capaz de facer un comentario sobre esta novela sen dicir o que dixen e algunhas cousas máis que quedarán no tinteiro. Para rematar dicir que me gustou moito, entretida, amena, ben levada e sobre todo ben engarzada, perfectamente montada para atrapar ao lector. Moitas veces deixa un momento colgado para pasar a outros personaxes, o que fai que teñas que seguir lendo ata chegar a ese momento no que continúa a outra, aínda que moitas delas están relacionadas. Ten ademais en máis dun momento, diálogos simpáticos, sarcásticos e case cínicos sobre moitas realidades da época, conseguindo algún sorriso de vez en cando. É longa, pero non se me fixo nada pesada, ao revés, creo que lin máis que noutras ocasións porque quería avanzar na historia e non era capaz de deixala, sobre todo en certos momentos. Tras a lectura da anterior, “Un mundo sin fin” que como dixen no comentario non me gustou demasiado, volvo a pensar no Ken Follet que máis me gustou, un bo contador de historias, un bo construtor de novelas e sobre todo de personaxes que ademais ten un estilo fluído pero non demasiado sinxelo. Un autor que pode gustar a calquera afeccionado á lectura. Para min máis que recomendable, agora so me queda esperar un par de anos para saber que máis lles vai pasar a todos estes homes e mulleres que deixei colgados nun estante e que espero non esquecer nese tempo.

[youtube http://www.youtube.com/watch?v=uNnv2xEk-1I&rel=0&hl=es_ES&feature=player_embedded&version=3]