"El puente invisible", Julie Orringer

Interesante e entretida a novela que vou comentar hoxe. Tiña o libro por casa desde hai tempo e chamoume bastante a atención cando a merquei. Era desas longas e cunha historia que tiña boa pinta, situada nun momento histórico moi usado na literatura e que, en xeral, soe dar bos resultados. Non coñecía á autora e agora sei, mentres preparaba este comentario, que é a súa primeira novela, creo que cun resultado moi aceptable. Aparece en varios sitios dentro do xénero “narrativa”, algo tan xenérico que é case como non dicir nada. Imos dicir que queda a medio camiño entre unha boa historia cunha serie de personaxes dentro dun marco histórico bastante ben reflectido e que funciona como un dos aspectos fundamentais dentro da trama. Non é unha novela de xénero histórico nun sentido máis ou menos estrito, pero si que usa un marco moi coñecido para desenvolver a historia dun grupo de personaxes conectados entre si. Ademais como dixen en máis dunha ocasión parece que isto da novela histórica queda so reservado par aquelas que transcorran antes do século XIX e sobre todo se o fan na Idade Media, algo que non me parece para nada correcto. Certo é que os protagonistas desta novela de hoxe son ficticios, aínda que lin por aí que están baseados na vida dos avós da autora, dato que non puiden confirmar completamente. Evidentemente si isto é certo aínda podemos falar máis de que está máis preto da novela histórica que a outros xéneros. A autora é Julie Orringer e a novela titúlase “El puente invisible”.

Julie Orringer é unha escritora nacida en Miami, Estados Unidos, en 1973. Graduouse en 1996 nun Taller de Escritura Creativa en Iowa, onde estivo despois ensinando a mesma materia becada durante dous anos, e graduada na Universidade de Cornell. Tamén estivo como becaria na prestixiosa Universidade de Stanford, onde tamén deu clases desde o 2001 ata o 2003. Os seus contos foron publicados en coñecidas revistas americanas e recibiron varios premios importantes; varios deles foron incluídos en antoloxías americanas do xénero. A súa primeira publicación foi unha colección de contos, “Cómo respirar bajo el agua”, composta de nove historias, moitas delas centradas en personaxes que perderon a alguén e como afrontar esa situación. Tivo unhas excelentes críticas e conseguiu varias mencións e premios con ela. No ano 2004 consegue unha subvención para financiar a investigación con vistas a escribir unha novela ambientada en Hungría e París e que transcorrera durante a Segunda Guerra Mundial. O resultado é a novela que comento hoxe, aparecida a principios do 2010 e que pronto foi traducida a varios idiomas. Así “El puente invisible” foi a súa primeira novela longa, recibida ben tanto pola crítica como polo público. Neste momento está a preparar un libro baseado nun personaxe histórico (ao que non coñecía), Varian Fry, un periodista americano que dirixiu unha rede de rescate na Francia ocupada durante a guerra e que permitiu a salvación de entre 2000 e 4000 xudeus e membros da resistencia.

Antes de falar do argumento dicir que non vou contar nada que non se poida saber lendo a contraportada ou os resumos que aparecen dela nas páxinas de venta de libros.

“El puente invisible” podemos dicir que ten dúas partes ben diferenciadas, aínda que ambas teñen en común aos mesmos protagonistas da historia. A primeira parte transcorre en París nos anos anteriores á Segunda Guerra Mundial, a segunda pasará a desenvolverse sobre todo en Hungría durante os anos da contenda. Andras Lévi é o protagonista central, ao que pouco a pouco iranse engadindo outros. A súa familia é xudía e orixinaria dun pequeno pobo de Hungría, Konyár, pero cando os coñecemos el e un dos seus irmáns viven en Budapest, como paso previo para ir estudar fóra do país. Os seus pais, Flóra e Béla, teñen un almacén de madeira e ademais de Andras teñen outros dous fillos. Tibor é o que está con el desde o principio, o seu irmán pequeno co que ten unha gran relación. O irmán maior vive no pobo cos seus pais, Mátyás. O soño de Andras é ser arquitecto e verá como pode ser un soño cumprido. Gracias a algunhas influencias tras traballar nun pequeno periódico consegue unha beca para ir estudar arquitectura a París e é nese momento previo á viaxe cando empeza a historia. O seu irmán Tibor tamén ten o seu propio soño, ir fóra de Hungría para estudar medicina, carreira que lle gustaría facer en Italia. Antes de marchar Andras recebe un encargo, unha familia acaudalada quere que lle leve unha caixa a un fillo que tamén teñen en París, József, ademais de levar unha carta para unha misteriosa muller. Andras chega a París tras unha longa e complicada viaxe e a súa chegada as cousas tampouco serán sinxelas. Case sen diñeiro, sen coñecer a ninguén, sen saber demasiado francés..., todo son problemas, pero é unha persoa que non se deixa levar por eles e que sempre atopará unha solución. A situación cos xudeus empeza a ser complicada incluso en París pero fai amistade con outros tres estudantes de primeiro curso que serán fundamentais para todo o que veña despois. Polaner, Ben Yakov e Rosen serán os seus grandes amigos en calquera circunstancia. Entre eles xurdirá unha amistade que vai axudalos a sobrepoñerse case a calquera cousa que lles poida pasar. Intrigado pola muller á que lle debe enviar a carta decide presentarse na dirección que figuraba no sobre. Alí coñecerá a Klara, unha muller algo maior que el e que ten unha filla, Elisabet. Non desvelo nada importante se conto que namorará dela perdidamente e terá que superar unha gran cantidade de problemas e obstáculos se quere que esa relación chegue a bo fin. Pero chega a guerra e o seu visado expira, así que terá que volver ao seu país natal, onde transcorrerá a segunda parte da historia. A guerra comezou e Hungría é aliada dos alemáns. Andras e o resto dos personaxes agora estarán dentro desa outra realidade tan lonxe da que coñecemos ao principio. Agora virán os problemas, as discriminacións, os batallóns de traballo, as malas condicións de vida, a fame, o medo e moita máis cousas que teredes que ler se queredes coñecer a vida destes personaxes e algúns máis que irán aparecendo a medida que avanza o argumento.

A historia pareceume realmente boa, aínda estando preto doutras que transcorren na mesma época esta engade algunhas cousas descoñecidas para min. Sobre todo porque se desenvolve en Hungría, un país que durante a guerra estivo aliada con Alemaña, o que fai que as cousas foran parecidas pero distintas nalgúns sentidos. Toda a historia dos pelotóns de traballo é moi interesante e está moi ben contada, a vida dos xudeus nun país que ao principio non seguía ao pé da letra as instrucións dos alemáns, os contrastes entre algúns militares máis de acordo coas ideas nazis e outros que non o eran tanto... A verdade é que ten momentos realmente bos e da paso danos información sobre ese momento histórico que non deixa de sorprenderme polo bárbaro e brutal. Vainos dar outro punto de vista, outra forma de ver a mesma historia que coñecemos cando pasamos de Francia a Hungría.

Ademais a historia está moi ben contada. Incluso o estilo cambia lixeiramente entre ambos momentos. A primeira parte, aínda tendo momentos fortes ou tristes, é máis suave, máis fluída e cunha linguaxe máis coidada. Cando pasamos a Hungría chega o horror e con el cambia a forma de contar, facéndose máis directa, máis brutal. Aínda así a autora usa as palabras xustas e necesarias para que o lector poida imaxinar todo perfectamente, quedando no límite xusto entre axitar os sentimentos do lector e traspasar a liña cara a unha violencia ou brutalidade máis gratuíta. Gustoume moito a forma en que está escrita.

Ademais da historia, que me gustou moito, un apartado especial para os personaxes. Todos están perfectamente retratados e tratados, desde o primeiro ao último todos teñen o seu momento importante. Incluso algúns que poderían parecer máis secundarios, como por exemplo os pais de Andras, irán aparecendo nalgúns momentos puntuais para aportar algo a trama. O protagonista central está moi ben montado, así como Klara; pero o mellor é que todos os demais tamén. Non hai un so que non teña o seu momento importante, que a súa intervención na historia non sexa fundamental para a mesma. Ademais diso varios dos importantes van sufrir cambios e evolucionarán nas súas forma de pensar ou de comportarse; outro dato máis para engadir méritos á autora. Todos aparecen ante o lector como persoas reais, máis que meros personaxes de novela. Coñeceremos case todo deles, que tamén é importante, pero están deseñados de tal maneira que podemos pensar que calquera deles puido existir e pasar case o mesmo que lemos páxina tras páxina. Esta é outra das cousas que máis me atraeron da historia. Noutros casos de historias deste tipo asistimos a unha continuación de desgracias dos protagonistas, tanto que as veces chega un momento en que case non nos cremos nada, en que pensamos que o autor está a pasarse un pouco. Neste caso son máis os momentos tristes e desgraciados que os doutro tipo, pero en ningún momento tiven esa sensación de pasarse da raia, de ir demasiado lonxe no que lle pasa aos personaxes. Toda a historia ten un aire de verosimilitude, de credibilidade que fai que un entre aínda máis nas vidas de todos eles.

Amor, tristeza, drama, felicidade, acción, guerra, estudos..., unha gran cantidade de compoñentes dentro dunha historia que me enganchou desde o principio. Quizais non desde as primeiras páxinas nas que aínda non sabía demasiado ben por onde ía, pero pronto cambiou e custábame deixala. Tanto que as cento cincuenta últimas páxinas tiven que lelas dun tirón, tiña que saber como remataba e non podía deixala. Tiña que chegar ao final da historia, saber que pasaba con todos eles nunhas últimas páxinas que son realmente emocionantes. Unha boa historia, ben contada, interesante e amena ao mesmo tempo, creo que bastante recomendable. Espero á seguinte historia de Julie Orringer, creo que merecerá a pena.