miércoles, 21 de septiembre de 2011

"Rusos. La novela de Rusia", "Russka", de Edward Rutherfurd


Ben, hoxe volvemos á novela, que estes últimos centráronse no tema visual, sobre todo porque no verán leo algo menos, o tempo libre adícase a outras cousas. Aínda así teño varias pendentes que irán aparecendo estes días e algunha que estou a ler agora.

Outra novela histórica e dun autor que xa apareceu por aquí. Non é recente, publicouse por primeira vez en 1991 pero como comentei no seu momento as que lin deste autor gustáronme moito e tiña pendentes algunhas das súas primeiras obras e entre outras máis novas meto no medio algunha destas. O autor é Edward Rutherfurd e neste caso a novela é “Russka. A novela de Rusia” aínda que tamén pode atoparse como “Rusos. A novela de Rusia”. A pena é que é unha novela editada nese ano pero que hai moito que non se reedita, co cal non é nada fácil de atopar, a ver se algunha editorial anímase a sacala de novo, porque creo que merece moito a pena. En febreiro deste mesmo ano comentei a última novela deste autor, “Nueva York”, que me gustara bastante. Posteriormente alguén preto de min, trala súa lectura, díxome que lle gustara, pero non demasiado, porque parecíalle algo fría, falta de emoción, con pouco sentimento e moi centrada nas cuestións históricas, máis que na propia historia. Isto levoume a pensar que desde o meu punto de vista hai como dous tipos de novelas históricas. Unhas céntranse máis nos personaxes ficticios creados polo autor e a historia funciona como un marco para desenvolver unha serie de acontecementos. Estas soen estar dentro do xénero histórico, pero eu véxoas máis como novelas de aventuras dentro dun momento histórico determinado. Logo temos outras que, en cambio, céntranse máis nos feitos históricos, en poñer a unha serie de personaxes dentro dun momento e contarnos case o que pasou realmente que a vida deses personaxes. A min, se están ben feitas, gústanme os dous tipos (e máis que podería haber, claro) pero podo aceptar que a lectura de “Nueva York” poida resultar algo seca, con pouca comuñón cos personaxes por parte do lector. Creo que esta de hoxe non lle pasa o mesmo, quizais porque nela o autor párase máis en cada época e os personaxes están máis desenvolvidos e metidos na trama, mentres que na anterior nalgúns momentos pasaba case como de puntillas pola súa vida.

Xa comentei no seu momento que Edward Rutherfurd chegou ás miñas mans a través de “Londres”, que era unha historia que resumía nun bo montón de páxinas a historia de Inglaterra a través do tempo centrándose nesa cidade. Este autor está especializado neste tipo de novelas, obras moi extensas que nos van contar a historia dun país ou dunha cidade, o que supón un tremendo e enorme traballo de documentación e investigación e, penso eu, unha gran capacidade para coller esa enorme cantidade de datos e traspasalos a unha novela, facéndoo moi ben. Neste caso vainos contar a historia de Rusia, empezando brevemente cara ao ano 180 despois de Cristo e chegando, máis ou menos, ata 1940, xa que o que pasa despois dese ano está concentrado nunhas poucas páxinas. Unha novela dunhas mil oitocentas páxinas que non se me fixo nada pesada nin longa, enganchoume case desde o principio e seduciume coa historia dos personaxes, pero sobre todo coa historia de Rusia. Ademais rompía un pouco con esa dinámica das historias medievais que lin ultimamente, que tampouco está mal cambiar de época de vez en cando. A verdade é que me fascinou, non é que a descoñecera, pero si moitas das cousas que conta, moitísimas, eran novas para min e resultoume moi interesante, ao mesmo tempo que amena. En moitos momentos custábame deixar de ler e estaba desexando seguir e seguir, bo sinal cando un ponse diante dunha novela tan longa. Os campesiños, os zares, a nobreza, os revolucionarios, os bolxeviques, a cantidade de guerras nas que se viron inmersos, os enfrontamentos con todos os países preto deles e o desenvolvemento dun país enorme en extensión que crecía e decrecía cunha facilidade asombrosa. Como se foi estendendo, cambiando moi pouco a pouco, inmersa ata non hai moito nunha sociedade completamente feudal onde a nobreza e os zares facían e desfacían ao seu antollo. Grandes personalidades foron os seus dirixentes, algúns moi fortes e outros moi febles. Ademais os personaxes centrais están en contacto con todos eses personaxes históricos como elementos fundamentais dos cambios e os acontecementos, as veces custa crer que esteamos ante persoas ficticias porque consegue que os vexamos case tan reais como os que existiron. Pero non so políticos pasarán polas súas páxinas, tamén aparecerán músicos, escritores, artistas, arquitectos..., todas as grandes personalidades da historia de Rusia están presentes nas súas páxinas. Coñeceremos a historia dun país con moitos momentos encontrados, grandes contrastes, unha extensión de terreo que mistura riqueza e pobreza; con moitos momentos nos que tradicións seculares chocan de fronte coa necesidade de desenvolvemento. Estes contrastes son continuos e moi fortes, momentos de gran crueldade que se alternan con outros de gran beleza e creatividade; a gloria duns convive coa miseria de outros. Case dous mil anos de historia concentrados nas súas páxinas.

A historia céntrase en dúas cidades creadas polo autor, que non existiron pero ben poderían facelo, unha no sur e outra no norte e ambas co mesmo nome, que da título á novela, Russka. A primeira e máis antiga e a do norte e a do sur aparece como unha sucesora polos cambios e movementos das familias protagonistas, os seus membros irán pasando por case todos os status, clases sociais ou situacións posibles ao longo da historia. Nelas concentra o autor as características de case todos os núcleos de poboación de Rusia ao longo da historia, o que non quita que boa parte da acción se sitúe, inevitable, na cidade de Moscova ou en San Petersburgo, que son os dous núcleos reais que máis aparecen. Coñeceremos a varias familias ao longo das súas páxinas, os Bobrov, os Suvorin, os Romanov..., e algunhas máis (non moitas, penso eu que para non confundir ao lector) que se verán acompañados deses personaxes reais que xa mencionei. Estes personaxes inventados polo autor van reflectir todas as clases sociais ao longo da historia, todas ou case todas as situacións nas que un habitante deste país puido estar e van intervir en todos os grandes acontecementos, uns dun lado e outros de outro. Moitos deles convivirán con Gengis Khan, Iván o Terrible, Catalina a Grande, Lenin...

O autor conta que durante a súa redacción, entre 1987 e 1991, realizou varias viaxes a Rusia visitando durante varios meses tanto as grandes cidades como a zona do Báltico, cidades medievais, os grandes campos de Siberia ou Ucrania e moitos sitios máis que aparecen reflectidos nas súas palabras. É unha novela histórica con maiúsculas na que plasma practicamente todos os grandes acontecementos da historia deste país, o seu traballo de investigación tanto no propio páis como fóra del a través de lecturas, documentos ou crónicas paréceme inxente e encomiable, tanto como a facilidade e mestría para poñer todo iso dunha forma entretida e amena dentro dunha historia duns personaxes de ficción.

A min gustoume moito e disfrutei enormemente da lectura. Por un lado porque me descubriu a historia dun país que so coñecía por feitos e momentos puntuais, axudándome a entender mellor moitas desas cousas que xa sabía; ademais de descubrirme outras moitas que descoñecía por completo. Seduciume completamente con eses personaxes que recrea, esas familias que van cambiando e crecendo ao longo da historia, cruzándose entre eles, relacionándose e engadindo de vez en cando outros igual de atractivos. A pesar de ser unha novela moi longa non se me fixo pesada en ningún momento. Cada capítulo xeral céntrase practicamente nun século máis ou menos de historia, co que da unha idea excelente de todo o sucedido. Quizais esa sexa unha das súas avantaxes fronte a “Nueva York”, que todo está contado con moita máis calma e con máis datos que axudan a entender mellor as cousas. Outra das súas melloras é que os personaxes parecen máis reais, actúan máis dentro dos acontecementos, non son testemuñas da historia, senón parte activa da mesma. Varios deles deixaron un bo recordo e ao seguilos durante bastante tempo daba un pouco de pena que desapareceran para pasar aos seus descendentes, porque algúns deles son realmente bos, ben deseñados e plasmados sobre o papel coas súas palabras e os seus actos. Ademais algúns deles comparten páxinas con, por exemplo, os seus netos, dando constancia dos tremendos cambios que ía pasando o país. Tras todo isto podedes facilmente deducir que a recomendo bastante, penso que merece a pena embarcarse durante un tempo na historia da cidade de Russka e todos os seus habitantes durante case vinte séculos, non creo que vos defraude. 

No hay comentarios:

Publicar un comentario