jueves, 17 de mayo de 2012

17 de maio, Día das Letras Galegas, dedicado a Valentín Paz Andrade



O “Día das Letras Galegas” celébrase desde 1963, instituído pola Real Academia Galega para homenaxear a aquelas persoas que destacan pola súa creación literaria en idioma galego ou por defender esta lingua. Cada ano dedícase a un autor ou autora diferente. A elección desta data vén dada pola publicación nese mesmo día do ano 1863 en La Habana da obra “Cantares Galegos” da poetisa Rosalía de Castro, unha obra que marcou o principio do Rexurdimento, o renacemento cultural do galego.

Esta ano dedícase a Valentín Paz Andrade, autor de ensaios sobre literatura, historia, economía ou pesca, varios libros de poesía e algo de narrativa. Naceu o 23 de abril de 1898 en Lérez (Pontevedra) e morreu en Vigo o 19 de maio de 1987. Ademais da súa actividade literaria foi un destacado xurista e político. Estudou Dereito en Santiago de Compostela e sempre se mostrou como un activo membro da vida universitaria. É neses tempos cando inicia os seus contactos co galeguismo, relacionado coas “Irmandades da Fala”. Colaborou con diferentes revistas, sobre todo con artigos de temas lingüísticos ou literarios. O seu interese pola literatura aparece cando o seu tío, o poeta Juan Bautista Andrade, preséntalle a unha das figuras fundamentais da cultura galega, Castelao. Foi director do periódico galeguista “Galicia” entre 1922 e 1926, ano no que foi pechado pola ditadura de Primo de Rivera. Posteriormente foi dirixente do Partido Galeguista, secretario do mesmo desde 1934. Desde 1921 exerce a avogacía en Vigo e en 1924 pasa dos meses no cárcere a causa de dous artigos periodísticos. En 1931 preséntase xunto con Castelao e Cabanillas ás eleccións para as Cortes Constituíntes, non sairá elixido por unha mínima diferencia de votos. En 1936 colabora coa campaña en favor do Estatuto de Galicia. Sofre dous atentados, o primeiro en Vigo e o segundo en Verín, onde foi desterrado despois do alzamento franquista. A causa dos seus artigos e ideas políticas sofre varios desterros. Foi director da revista “Industrias Pesqueras” (1942), avogado de prestixio en Vigo e un dos impulsores do grupo Pescanova, sendo o seu vicepresidente en 1960. Traballou como técnico da FAO, publicando o primeiro tratado sobre “Principios de economía pesquera” (1954) e traballando en misións internacionais en Hispanoamérica. Seguiu colaborando en periódicos como o “Faro de Vigo” ou “El pueblo gallego”. A partir de 1945 organizou a tertulia do café Alameda en Vigo, onde se reunía con intelectuais e artistas. Tras a morte de Franco representou a Galicia na “Comisión dos Dez”, que negociou a transición política e foi elixido senador por Pontevedra. En 1978 pronunciou o seu discurso de ingreso na Real Academia Galega, da que era membro desde 1964.

Como escritor, ademais dos artigos periodísticos, é autor de ensaios literarios, históricos e económicos, reflectindo sempre a súa preocupación polo progreso de Galicia, ademais de obras especializadas en temas pesqueiros. Como poeta formou parte da Xeración de 1925. Iniciase na literatura en 1921 coa publicación de “Soldado da morte”. En 1955 aparece “Pranto matricial”, evocando a figura de Castelao, que morrera uns anos antes, e reeditada en 1975 en cinco idiomas. En 1968 “Sementeira do vento”, tratando o tema da paisaxe e as xentes de Galicia, xunto co exilio e os poetas galegos. “Cen chaves de sombra” (1979) e “Cartafol de homenaxe a Ramón Otero Pedrayo” (1985) son as súas dúas últimas obras poéticas.


Así este 17 de maio recordamos a este completo autor e político, unha das figuras fundamentais da cultura e sociedade galegas. Que mellor maneira de facelo que deixando un dos seus poemas:

“NA MATRICIAL GALIZA, SEMPRE TÚA,
que dende a Torre de Hércules ao Miño
un facho acenderá por cada illa,
cando ti volvas polo mare;
de toxo unha fogueira en cada monte;
cando ti volvas polo mare;
dos castros na coroa unha cachela,
cando ti volvas polo mare;
unha loura candea en cada pino,
cando ti volvas polo mare;
o seu cirio de frouma os alciprestes,
cando ti volvas polo mare;
luces de ardora branca en cada mastro,
cando ti volvas polo mare;
un farol mariñeiro en cada dorna,
cando ti volvas polo mare;
veliñas á xanela en cada casa,
cando ti volvas polo mare;
e as pérolas das bágoas derramadas,
cando ti chegues polo mare;
cando ti chegues polo mare...”

Galiza, 1954


No hay comentarios:

Publicar un comentario